จากน้ำมันสู่ดอลลาร์พลวัต 2016

วิษณุ โชลิตกุล

 

ปฏิบัติการช็อกโลกของโอเปกเมื่อคืนวันอังคารที่ผ่านมา จากการที่สามารถทำข้อตกลงลดกำลังการผลิตเพื่อดึงราคาน้ำมันให้สูงขึ้นชั่วคราวหรือยั่งยืน มีปฏิกิริยาที่ฉับพลันคือราคาน้ำมันและราคาหุ้นพลังงานทั่วโลกพุ่งขึ้นรุนแรง ทำให้ตลาดหุ้นทั่วโลกเขียวกันเกือบยกแผงทีเดียว จะมีก็เพียงตลาดหุ้นไทยเท่านั้นที่ออกอาการซวนเซผิดปกติ ทั้งที่ต่างชาติกลับเข้ามาซื้อสุทธิอีกครั้งทั้งในตลาดหุ้นและตลาดอนุพันธ์

การเปิดตลาดสูง แต่ปิดต่ำของตลาดหุ้นไทยวานนี้ ไม่ใช่ข่าวดี เพราะมีอิทธิพลของค่าเงินบาทที่ยังคงอ่อนยวบอีกครั้งอย่างผิดปกติ

โจทย์สำคัญคือ ความสนใจได้เคลื่อนย้ายจากการลุ้นเรื่องผลประชุมโอเปก กลับไปที่การหมกมุ่นว่าการประชุมกลางเดือนนี้ของเฟดจะมีการขึ้นดอกเบี้ยอีกอย่างแน่นอน จะทำให้ฟันด์โฟลว์ไหลออกจากตลาดหุ้นเกิดใหม่ทั่วโลกรวมทั้งไทยด้วย

การเคลื่อนย้ายความกลัวจากน้ำมันไปยังดอลลาร์ จึงเป็นแรงกดดันให้วานนี้ดัชนีหุ้นไทยมีขีดจำกัดขาขึ้นชัดเจน ไม่สามารถฝ่าแนวต้านยืนปิดเหนือ 1,520 จุดได้

วังวนของความกังวลเรื่องน้ำมัน และดอลลาร์ที่สลับกลับไปมา ไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่ทำไมถึงได้ผลอยู่เสมอ เป็นปริศนาที่ยังต้องถกกันต่อไป

ในกรณีน้ำมันดิบ เราได้เห็นชัดเจนว่า ซาอุดีอาระเบียเป็นตัวกลไกสำคัญเบื้องหลังความสำเร็จของการปะชุมโอเปกล่าสุด เพราะท่าทีที่อ่อนลงของซาอุดีอาระเบียในการ “ยอมงอ ก่อนหัก” ของตัวแทนซาอุดีอาระเบีย ที่ยอมรับเงื่อนไขให้อิหร่าน ลิเบีย และไนจีเรีย ตรึงกำลังการผลิตน้ำมันหรือเพิ่มกำลังการผลิตได้ อยู่ที่ระดับก่อนถูกนานาชาติคว่ำบาตร โดยไม่ต้องลดกำลังการผลิตตามสมาชิกโอเปก เป็นการประนีประนอมที่สำคัญยิ่ง

เป้าหมายของการประชุมสมาชิกทั้ง 14 ประเทศ ซึ่งโอเปกต้องการจะสร้างเอกภาพในการหาทางลดกำลังการผลิตสู่ระดับ 32.5 ล้านบาร์เรล/วัน หรือลดการผลิตลงมากกว่า 1 ล้านบาร์เรล/วัน (หลังจากที่ก่อนหน้านี้ โอเปกได้บรรลุข้อตกลงเบื้องต้นในการประชุมที่กรุงอัลเจียร์สในเดือนกันยายน) ขณะที่หวังว่ารัสเซีย และผู้ผลิตน้ำมันนอกกลุ่มโอเปก จะยอมร่วมมือลดการผลิตน้ำมันลง 600,000 บาร์เรล/วัน เพื่อให้ตลาดกลับสู่เสถียรภาพ

ท่าทีข้างต้นมีความหมายสำคัญยิ่ง เพราแม้ว่าในเบื้องต้น อาจจะมีคนมองว่า เป็นการเสียหน้าที่ซาอุดีอาระเบียยอมให้อิหร่านขึ้นเสียงเกทับได้ง่ายๆ แต่หากมองจากอีกมุมหนึ่งจะเห็นว่า ซาอุดีอาระเบียมีไพ่สำคัญที่ต้องบรรลุคือ ทำให้ราคาน้ำมันยกระดับสูงขึ้นเพื่อสร้างกำไรจากการขายน้ำมันดิบได้เงินตราระหว่างประเทศเพิ่มขึ้น สมกับเป็นผ้ำของโอเปกโดยพฤตินัยอย่างแท้จริง

การเป็นผู้นำที่รู้จักการเจรจาต่อรองเพื่อบรรลุเป้าหมายอย่างยืดหยุ่น เป็นภาพสะท้อนความช่ำชองของการเจรจาของซาอุดีอาระเบียอย่างมีนัยสำคัญ สิ่งที่ต้องจับตาต่อไปคือ การทำให้ข้อตกลงลดกำลังการผลิตมีผลในทางปฏิบัติ

ความโล่งอกจากโอเปกที่บรรลุความสำเร็จเกินคาด ทำให้ประเด็นค่าดอลลาร์กลับมาอยู่ในความสนใจต่อไปอีกครั้งเพราะเฟดจะมีการประชุมครั้งสำคัญภายในเวลาไม่เกิน 2 สัปดาห์ข้างหน้า และเป็นที่รู้กันว่า อัตราดอกเบี้ยนโยบายของเฟด มีความหมายที่โยงใยเข้ากับค่าดอลลาร์ที่ใช้กันในตลาดโลกอย่างมีความหมายลึกซึ้งยิ่ง

ค่าดอลลาร์ คือระเบิดเวลาลูกใหม่ของตลาดเก็งกำไรทั่วโลกไม่มีใครปฏิเสธได้เลย

ประเด็นปัญหาเรื่องที่วงการเมืองตั้งคำถามคือ ความสัมพันธ์ระหว่างนางเจเน็ต เยลเลน ประธานเฟด ที่สังกัดพรรคเดโมแครต กับทีมงานของทรัมป์ ที่มาจากพรรครีพับลิกัน จะเป็นอย่างไรไม่ใช่สาระสำคัญ เป็นแค่สีสันฉาบหน้า เพราะโดยแท้จริงแล้ว เฟดกับทำเนียบขาวไม่ว่ายุคสมัยใดของสหรัฐในรอบ 50 ปีมานี้ มีลักษณะเป็นแค่ ”พายุในถ้วยชา” เท่านั้น เนื่องจากไม่ว่า เฟดจะขัดแย้งกับทำเนียบขาวแค่ไหน  แต่การขึ้นหรือลดอัตราดอกเบี้ยของเฟดจะไม่เกี่ยวข้องกับอำนาจในทำเนียบขาว

ตลอดปีครึ่งที่ผ่านมา โจทย์ที่ท้าทายเฟดเสมอมาคือ เศรษฐกิจของสหรัฐ มีความพร้อมที่จะปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยมากเพียงใด โดยผู้นำของสายเหยี่ยวเฟด ระบุว่า ถึงเวลาที่จะต้องขึ้นมาหลายครั้ง โดยยืนยันคำเดิมแบบย้ำคิดย้ำทำว่า ข้อมูลเศรษฐกิจสหรัฐจะต้องย่ำแย่อย่างรุนแรงมาก ถึงจะทำให้เขาไม่ลงมติสนับสนุนการปรับขึ้นดอกเบี้ย

การขึ้นดอกเบี้ยของเฟด มีผลสองด้านพร้อมกัน คือ ต้นทุนการเงินของธุรกิจในสหรัฐสูงขึ้น และค่าดอลลาร์แข็งขึ้น ซึ่งอย่างหลังนี้ ไม่เคยเป็นผลดีกับดัชนีตลาดหุ้นส่วนใหญ่ รวมทั้งไทยมาแต่ไหนแต่ไรแล้ว ประหนึ่งความสัมพันธ์ระหว่างงู กับเชือกกล้วย

เมื่อใดก็ตามที่มีข่าวเฟดจะขึ้นดอกเบี้ยนโยบาย เมื่อนั้นตลาดหุ้นส่วนใหญ่ (ยกเว้นญี่ปุ่น) จะร่วงแรง จากการที่ต่างชาติจะถอนตัวจากตลาดหุ้นเกิดใหม่กลับไปถือดอลลาร์

มุมมองของตลาดเงินและตลาดทุนในสหรัฐปัจจุบัน ถือว่าขณะนี้ค่าดอลลาร์อ่อนเกินจริง ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อเศรษฐกิจ เพราะแม้ดอลลาร์ต่ำจะช่วยให้การส่งออกสินค้าของสหรัฐดีขึ้นต่ำ แต่ขีดจำกัดในการแข่งขันของภาคการผลิตสินค้า มีคุณูปการต่อเศรษฐกิจน้อยกว่าความได้เปรียบในสินค้าบริการทางการเงินในตลาดโลก

แนวโน้มที่ยุคของดอลลาร์แข็งกำลังจะย้อนกลับมาใหม่ พร้อมกับการขึ้นสู่อำนาจของพรรครีพับลิกันในทำเนียบขาวและรัฐสภาสหรัฐ รวมทั้งการกลับมาของเรแกนโนมิกส์กลายพันธุ์ในยุคของนายโดนัลด์ ทรัมป์ ทำให้คำพูดในยุควิกฤตซับไพรม์เมื่อหลายปีก่อน เกี่ยวกับหายนะของค่าดอลลาร์สหรัฐ กลายเป็นอดีตที่คนพร้อมจะลืม

ยกเว้นชาติกำลังพัฒนาหรือตลาดเกิดใหม่ ที่ยุคของดอลลาร์แข็งคือฝันร้ายจากการไหลออกของทุนเก็งกำไรข้ามชาติหรือฟันด์โฟลว์ไหลออก

การแปรปรวนของตลาดหุ้นไทยเมื่อวานนี้ จึงเข้าใจกันได้ ไม่ใช่เรื่องผิดเพี้ยนของนักลงทุนจำพวก “เล่นสั้น” ที่ชมชอบกับเทคนิคการขายทำกำไรเฉพาะหน้า