ปัจจัยเสี่ยงของธุรกิจพลังงานลม

พลวัต 2017 : วิษณุ โชลิตกุล

 

ราคาหุ้นของบริษัททำพลังงานลม หรือ วินด์ ฟาร์มในตลาดหุ้นวานนี้ พากันร่วงแรงถ่วงตลาดแต่เช้า หลังจากคำพูดเชิงนโยบายของอดีคนายทหารที่มานั่งเป็นรัฐมนตรีเกษตรฯ พล.อ.ฉัตรชัย สาริกัลยะ ได้สั่งการให้เพิกถอนสัญญากับทุกบริษัทที่ได้อนุญาตให้ทำกิจการกังหันลมผลิตไฟฟ้า และมอบหมายให้ทางสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ดำเนินการตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด

การขายอย่างตื่นตระหนกของนักลงทุนดังกล่าวเป็นเรื่องเข้าใจได้ เพราะข่าวอย่างนี้ ไม่มีใครรู้ว่าจะเกิดอะไรตามมา แต่แรงขายก็ยังไม่หมดไปง่ายๆ แม้ว่าต่อมา นายสมปอง อินทร์ทอง เลขาธิการ ส.ป.ก. จะออกมาให้ข้อมูลที่เบาลง หลังประชุมร่วมกับผู้แทนสำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (กกพ.) และทีมกฎหมายของ ส.ป.ก. ว่า ขณะนี้ ส.ป.ก. จะต้องตรวจสอบข้อเท็จจริงจากเอกสารหลักฐานต่างๆ ซึ่งประกอบด้วย เอกสารอนุญาต เอกสารประกอบการขออนุญาต และตรวจสอบข้อเท็จจริงหรือมติการพิจารณาขออนุญาตของ 18 บริษัทที่ทำการเช่าที่ดินในเขต ส.ป.ก.เสียก่อน แล้วนำข้อเท็จจริงมาพิจารณาตามข้อกฎหมาย ซึ่งคาดว่าจะดำเนินการตรวจสอบให้แล้วเสร็จภายใน 7-15 วัน

เหตุผลที่ต้องตรวจสอบเพราะว่า การอนุญาตให้ใช้ที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินเป็นอำนาจของคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) ซึ่งจะต้องนำหลักเกณฑ์การขออนุญาตเพื่อขอใช้ในกิจการต่างๆ มาทบทวนเพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อเกษตรกรโดยตรง

หลังจากที่ตรวจสอบเอกสารข้อเท็จจริงครบถ้วนแล้ว จะเชิญผู้ประกอบกิจการกังหันลมผลิตไฟฟ้า ทั้ง 18 บริษัท เข้ามาหารือภายในเดือนกุมภาพันธ์ 2560 ใน 2 ประเด็นหลัก คือ วิธีการดำเนินการผลิตกระแสไฟฟ้าเพื่อขายให้กับ กฟผ. และผลประโยชน์ที่เกษตรกรจะได้รับโดยตรงมีอะไรบ้าง

หลักเกณฑ์ในการตรวจสอบ คือ ถ้าเกณฑ์ในการพิจารณาอนุญาตเหมือนกันกับ บริษัท เทพสถิต วินด์ฟาร์ม จำกัด ก็ต้องเพิกถอนทั้งหมด แต่ถ้าตรวจสอบข้อเท็จจริงแล้วพบว่าแตกต่างกันที่สาระสำคัญ ก็ต้องพิจารณาเป็นกรณีไป แต่ถ้าข้อเท็จจริงนั้นต่างกันที่สาระไม่สำคัญ จะมีแนวโน้มอาจถูกเพิกถอนเหมือนกรณีบริษัท เทพสถิต วินด์ฟาร์ม จำกัด ระหว่างการตรวจสอบนี้ ทาง ส.ป.ก. ยืนยันว่า ผู้ประกอบกิจการผลิตกระแสไฟฟ้าพลังงานลมทั้ง 18 บริษัท ดำเนินกิจการตามปกติจนกว่าผลการตรวจสอบข้อเท็จจริงแล้วมีคำสั่งให้เพิกถอน ซึ่งฝ่ายบริหารจะกำหนดว่าให้หยุดประกอบการภายในกี่วัน  โดยย้ำว่าส.ป.ก.จะพิจารณาหลักเกณฑ์การใช้ประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดินเท่านั้น  ประเด็นอื่นๆ ไม่เกี่ยว

เสียงแห่งความเงียบจึงดังก้องไปทั่ววงการธุรกิจทำพลังงานลมผลิตไฟฟ้า เพราะความเสี่ยงที่จะถูกเพิกถอนใบอนุญาตให้เช่าพื้นที่ทำประโยชน์นั้น มีสูงเหลือเกินในทางปฏิบัติ…ผู้บริหารทุกรายใน 18 บริษัทปฏิเสธจะรับโทรศัพท์ทั้งหมด

ในทางทฤษฎีที่ว่าด้วยการบริหารความเสี่ยง ความเสี่ยงที่เกิดขึ้นนี้ เป็นส่วนหนึ่งของการทำธุรกิจที่น่าสนใจไม่น้อยเพราะถือเป็นปัจจัยภายนอกที่ควบคุมได้ยากมาก

โดยทั่วไปแล้ว การบริหารความเสี่ยงทางธุรกิจ ถือเป็นปัจจัยที่ถือว่า มีผลกระทบทั้งทางตรงและอ้อมต่อความสามารถในการทำกำไรของกิจการ  โดยพิจารณาจากสถานการณ์และสภาพแวดล้อมภายในกิจการควบคู่กับสภาพแวดล้อมภายนอก เพื่อค้นหาปัจจัยความเสี่ยง และจัดการกับปัจจัยความเสี่ยงเหล่านี้อย่างเหมาะสมและเพียงพอ

ปัจจัยความเสี่ยงภายนอกที่ก่อให้เกิดเหตุการณ์ความเสี่ยงทางด้านธุรกิจ ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงของความต้องการสินค้าและบริการที่อาจจะมีแนวโน้มลดลงจากเดิม  ไม่ว่าจะเป็นไปตามวัฏจักรทางธุรกิจหรือวงจรชีวิตของผลิตภัณฑ์หรือไม่ก็ตาม  ต่างก็ส่งผลต่อการสูญเสียทางธุรกิจให้แก่คู่แข่งขันทั้งสิ้น

ในกรณีของปัจจัยความเสี่ยงที่มาจากสภาพแวดล้อมภายในกิจการ  อย่างเช่น 1) ความไร้ประสิทธิภาพของกิจกรรมทางการตลาด หรืออื่นๆ 2) คุณภาพและศักยภาพของทีมงาน ทำให้ผลประกอบการออกมาเป็นไปตามความคาดหมายหรือเป้าหมายที่กำหนดไว้ ไม่ใช่เรื่องเกินเลยที่จะควบคุมหรือกำกับดูแล

ส่วนกรณีของปัจจัยความเสี่ยงที่มาจากภายนอกกิจการแล้ว ก็เป็นการยากที่กิจการจะบริหารจัดการปัจจัยความเสี่ยงดังกล่าวได้ ด้วยวิธีการควบคุม เหมือนกับการควบคุมภายใน ดังนั้นความเสี่ยงจึงคำนวณผลลัพธ์ได้ยาก เพราะเข้าข่ายเป็นความไม่นอนนอนที่มีโอกาสจะสร้างความเสียหายได้เกินเลยกว่าที่ประเมินล่วงหน้าเอาไว้

กรณีของธุรกิจพลังงานลมในเขตเช่า ส.ป.ก. ถือว่าเป็นความเสี่ยงจากภายนอกที่เกิดจากความไม่ชัดเจนของหน่วยงานรัฐเป็นสำคัญ เพราะหน่วยงานที่ส่งเสริมให้มีพลังงานทางเลือกที่สะอาด กลับไม่มีบทบาทมากนักเมื่อเผชิญเข้ากับปัญหาข้อกำหนดหรือกติกาที่หน่วยงานรัฐอื่นๆ กำหนดต่างออกไป

การตัดสินใจของนักลงทุนในการขายทิ้งหุ้นที่มีปัจจัยความเสี่ยงจากความไม่แน่นอนของนโยบายรัฐ จึงไม่ใช่การตื่นตระหนกอย่างเดียว แต่เป็นความไม่ไว้วางใจในอำนาจรัฐในรูปแบบหนึ่ง

ผู้มีอำนาจรัฐอยู่ในยามนี้ คงจะไม่ยอมเข้าใจอารมณ์ และความรุ้สึกของนักลงทุนได้ดีนัก ว่านับจากนี้ไป มนต์เสน่ห์ของธุรกิจพลังงานทางเลือกที่มีเงินลงทุนมหาศาลอย่างพลังงานลมนั้น ได้เสื่อมถอยรุนแรงจนจะเป็นธุรกิจแห่งอนาคตอีกต่อไปแล้ว