จบตรงไหน

ทายท้าวิชามาร : ใบตองแห้ง

สถานการณ์ “ม็อบปลดแอก” ชูสามนิ้ว ที่ลามไปยังนักเรียนนักศึกษาทั่วประเทศ จะจบตรงไหน จบเมื่อไหร่ จบอย่างไร เป็นสิ่งที่วิเคราะห์ได้ยากที่สุด

เพราะเราอยู่ใต้อำนาจที่คาดเดาไม่ได้ แต่ใหญ่โตมโหฬาร คุมโครงสร้างระดับบนไว้หมด ขณะที่พลังคนรุ่นใหม่ ก็อยู่นอกเหนือความคาดหมาย ทั้งความตื่นตัวแบบ “แผ่นดินไหว” และรูปแบบการเคลื่อนไหว ที่มีอะไรใหม่ ๆ อยู่เสมอ

ข้อเรียกร้องของม็อบชิดเพดานไปแล้ว “3 ข้อเรียกร้อง 2 จุดยืน 1 ความฝัน” พรรคร่วมรัฐบาลเพิ่งอ่อนท่าทีจะยอมตามพรรคร่วมฝ่ายค้าน แก้รัฐธรรมนูญมาตรา 256 ตั้ง ส.ส.ร.มายกร่างใหม่ทั้งฉบับ (ยกเว้นหมวด 1 หมวด 2) ซึ่งยังไม่รู้ 250 ส.ว.จะยอมรับหรือไม่ เพราะต้องใช้ ส.ว. 1 ใน 3

ขณะเดียวกันก็ใช้เวลาร่วมสองปี ระหว่างนี้ ประยุทธ์ก็ซื้อเรือดำน้ำไปก่อน ซื้อเครื่องบิน รถถัง และยังจะสะดุดขาตัวเองได้อีกมากมาย

ถ้าเราดูไทม์ไลน์ คือ 15 กันยายน ร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญน่าจะเข้าสภา พรรคร่วมรัฐบาลจะว่าอย่างไร วุฒิสภาจะยอมหรือไม่ 16-18 กันยา ผ่านร่าง พ.ร.บ.งบประมาณวาระ 3 เรือดำน้ำจะแล่นฉลุยหรือไม่

19 กันยา 14 ปีรัฐประหาร 2549 ม็อบใหญ่ที่ธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์

แต่นั่นจะเป็นจุดแตกหักหรือไม่ ก็ไม่น่าจะใช่อีก การวิเคราะห์การเมืองไทยในโลกยุค disrupt ไม่สามารถยึดติดจุดจบเพียงสองด้านคือ หนึ่ง 14 ตุลา สอง (6 ตุลา) รัฐประหาร

ระบอบอำนาจในปัจจุบัน ยึดครองโครงสร้างด้านบนเป็นปึกแผ่นแน่นเหนียว รัฐบาล ทหาร ตำรวจ รัฐราชการ รัฐสภา ตุลาการ องค์กรอิสระ ไม่มีแตกแถว โผแต่งตั้งผู้บัญชาการเหล่าทัพ พลิกอย่างไรทหารก็มิกล้าไม่พอใจ ไม่ใช่ยุค 14 ตุลาที่แย่งอำนาจกัน

ขณะเดียวกันก็ไม่รู้จะทำรัฐประหารเพื่อ? ยกเว้นสนองอารมณ์ เพราะปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเป็น “แผ่นดินไหว” ในด้านความคิดความเชื่อถือศรัทธา รื้อถอนโครงสร้างอำนาจทางวัฒนธรรมจากเบื้องล่าง ลามไปทุกมหาวิทยาลัย โรงเรียน ดึงผู้สนับสนุนทั้งเครือข่ายแรงงาน ภาคประชาสังคม NGO ซึ่งเคยเป็นเสื้อเหลือง ขณะที่เสื้อแดงก็ปกป้องอย่างแน่นเหนียว

ถ้ารัฐประหารจะปราบแผ่นดินไหวอย่างไร จับธนาธร อนาคตใหม่ ก้าวหน้า ก้าวไกล แกนนำนักเรียนนักศึกษา สัก 2-3 พัน? ปิดการสื่อสารออนไลน์ เฟซบุ๊ก ทวิตเตอร์ ตัดอินเทอร์เน็ต เปลี่ยนประเทศเป็นเกาหลีเหนือ? แล้วเศรษฐกิจจะฉิบหายแค่ไหน

มีอำนาจล้นอยู่แล้ว ในระบอบประชาธิปไตยปลอม แต่กลับย้อนไปใช้เผด็จการสุดขั้ว ประเทศจะพังพินาศเพียงไร

หันมามองฝ่ายม็อบ หลายคนคิดว่าน่าจะถึงจุดพีกไปแล้ว ตั้งแต่วันที่ 10 สิงหา 16 สิงหา ถ้าเป็นการเคลื่อนไหวยุคเก่า คือยื่นข้อเรียกร้องแล้วรอเวลา ให้อำนาจรัฐตัดสินใจ จะแก้รัฐธรรมนูญไหม จะยุบสภาไหม จะหยุดคุกคามไหม (ไม่หยุด ไล่จับแกนนำยัดข้อหาหนัก)

แต่ตลอดทั้งสัปดาห์ กลายเป็นเซอร์ไพรส์ เด็กนักเรียนชู 3 นิ้ว ผูกโบขาว “ไล่เผด็จการ” (แต่ครูมองเห็นว่าเด็กไปไกลกว่านั้น) กระทั่ง #เลิกเรียนไปกระทรวง เป่านกหวีดใส่รัฐมนตรี “ไปต่อแถว ๆ”

“ม็อบเด็ก” ที่สลิ่มฟันปลอมหาว่าโดนล้างสมอง กลับรู้จักพลิกแพลงแสดงออกได้ไม่หยุดยั้ง สร้างจุดพีกใหม่ ๆ โดยไม่ต้องตั้งม็อบใหญ่ เช่นแค่จะไปชู 3 นิ้วที่สถานีรถไฟฟ้า สถานีก็ไม่กล้าเปิดเพลงชาติ หรือแค่ประกาศไม่อุดหนุนสปอนเซอร์ สื่อที่โจมตีม็อบก็ดิ้นพล่าน

ที่รัฐบาลคิดว่าเดี๋ยวม็อบจะล้าไปเอง ปล่อยให้ไปสุด ๆ แล้วเหนื่อยเอง จึงใช้ไม่ได้กับคนรุ่นใหม่

ภายใต้สถานการณ์นี้ ชี้ชัดได้เลยว่าแม้รัฐสภาจะยอมแก้ไขรัฐธรรมนูญให้ตั้ง ส.ส.ร. ม็อบปลดแอกก็ไม่เพียงพอ เพราะมีข้อเรียกร้องรูปธรรมแล้วว่าต้องไล่ 250 ส.ว.ออกไปก่อน

หลัง 19 ก.ย.จะเป็นอย่างไร ก็บอกตั้งแต่ต้นว่าคาดเดาไม่ได้ แต่มีความเป็นไปได้ที่จะบานปลายไปเรื่อย ๆ โดยไม่สามารถหาจุดจบ

แล้วระหว่างนั้น ก็จะมีมรสุมลูกใหม่ ๆ ที่เกิดจากความไม่โปร่งใสไม่มีประสิทธิภาพของรัฐบาล โผล่มาเรื่อย ๆ