ละครฉากใหม่ 4Gพลวัต 2016

วิษณุ โชลิตกุล

 

แล้วในที่สุด หลังจากปฏิบัติการสายฟ้าแลบทิ้งใบอนุญาตประมูล 4G ในย่านความถี่ 900 MHz ของ บริษัท แจส โมบาย บรอดแบนด์ จำกัด (แจส โมบาย) ในเครือข่ายของ บริษัท จัสมินอินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด (มหาชน) หรือ JAS เมื่อครบเวลาเส้นตาย 3 เดือนของกสทช. ทั้งที่ลุ้นกันจนนาทีสุดท้าย  ก็เป็นภาระของ กทค. (ส่วนหนึ่งของ กสทช.) ให้ต้องกำหนดกติกา “วัวหายล้อมคอก” กันใหม่

กติกาถูกเคาะกันเมื่อวานนี้ตอนบ่าย ดูเข้มงวดเหนือธรรมดา เพื่อรักษาหน้าตาของกสทช.เอาไว้ แล้วก็แปลกที่เมื่อ นายฐากร ตัณฑสิทธิ์ เลขาธิการ กสทช. เปิดเผยผลการประชุม กทค. นัดพิเศษว่า มีมติกันดังนี้

–กำหนดวันประมูลคลื่นความถี่ 900 MHz รอบใหม่ในวันที่ 24 มิ.ย. 59 โดยเปิดขายซองประกวดราคาช่วงวันที่ 13 พ.ค. -12. มิ.ย. 59 และเปิดให้ยื่นซองประกวดราคาในวันที่ 13 มิ.ย. 59

–ราคาตั้งต้นการประมูล กำหนดไว้ที่ 75,654 ล้านบาทซึ่งเป็นราคาเท่ากับแจส โมบายฯ ชนะประมูลครั้งที่แล้วก่อนที่จะทิ้งใบอนุญาต โดยกำหนดให้เคาะราคาขึ้นแบบ English Auction ในแต่ละรอบไว้ที่ 152 ล้านบาท หรือ 0.2% ของราคาตั้งต้น เหตุผลคือ ไม่สามารถลดราคาต่ำกว่านั้นได้ เพราะต้องปกป้องผลประโยชน์ของรัฐ

–เงื่อนไขการประมูล มีกำหนดไว้ 3 ขั้น 1) หากมีผู้เข้าร่วมประมูลรายเดียวแล้วเคาะประมูลครั้งแรกยืนยันราคาตั้งต้นที่ 75,654 ล้านบาทก็จะเป็นผู้ชนะการประมูลทันที 2) หากมีผู้เข้าร่วมประมูล 2 หรือ 3 ราย จะประกาศผู้ชนะประมูลอันดับที่ 1 ผู้ชนะอันดับที่ 2 หรือ ผู้ชนะอันดับที่ 3 โดยหากผู้ชนะประมูลอันดับที่ 1 ไม่มาชำระเงินก็ให้เรียกผู้ชนะประมูลอันดับที่ 2 เป็นผู้รับใบอนุญาตแทนทันที เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาต้องมาจัดการประมูลใหม่ 3) หากอันดับถัดไปมีผู้เสนอราคาเท่ากัน กทค.ก็จะออกประกาศเพิ่มเติม

–หากไม่มีผู้ใดยื่นเสนอราคาประมูลเลย ตามมติ กทค.เดิมระบุว่า ให้เก็บคลื่นไว้ 1 ปีค่อยนำออกมาประมูล แต่ก็อาจมีการเปลี่ยนแปลงจากมติ กทค.เดิมก็ได้

–กำหนดให้ผู้เข้าร่วมประมูลวางหลักประกัน 5% ของราคาตั้งต้นประมูล 75,654 ล้านบาท หรือคิดเป็นเงิน 3,783 ล้านบาท เป็นแบงก์การันตี แต่คงเงื่อนไขการชำระเงินค่าประมูลเหมือนเดิม คือจ่าย 4 งวด โดยปีแรก จ่าย 8,040 ล้านบาท ปีที่ 2 จ่าย 4,020 ล้านบาท ปีที่ 3 จ่าย 4,020 ล้านบาท และปีที่ 4 จ่ายส่วนที่เหลือ

–หากผู้ที่ชนะประมูลแล้วทิ้งใบอนุญาต จะให้จ่ายค่าเสียหาย 15,131 ล้านบาท หรือเท่ากับ 20% ของราคาตั้งต้น ซึ่งเป็นการริบเงินประกัน 3,783 ล้านบาท และให้เรียกค่าเสียหายเพิ่มเติมอีก 11,348 ล้านบาท

มติข้างต้นนี้ ยังไม่ถือว่ายุติที่สุด เพราะ กทค.จะต้องนำไปเปิดรับฟังความคิดเห็นสาธารณะเกี่ยวกับราคาตั้งต้นในวันที่ 22 เม.ย.นี้ ที่สโมสรกองทัพบก โดยจะเปิดให้แสดงความคิดเห็นผ่านเว็บไซต์ของกสทช.ในระหว่างวันที่ 5-28 เม.ย. 59 อย่างไรก็ดี คาดว่าจะส่งร่างประกาศหลักเกณฑ์การจัดประมูลคลื่นความถี่ 900 MHz รอบใหม่ส่งไปลงราชกิจจานุเบกษาได้ในวันที่ 12 พ.ค.นี้

ปฏิบัติการ “วัวหายล้อมคอก” นี้ เป็นผลของปรากฏการณ์ที่เรียกว่า JAS  Effect เนื่องจากการที่ยอมเสียหายจากการโดนริบเงินประกันการประมูลจำนวน 644 ล้านบาทเท่านั้น โดยไม่มีหน้าที่ต้องรับผิดค่าเสียหายใดๆ เพิ่มเติม ยกเว้นค่าใช้จ่ายที่จะต้องประมูลครั้งใหม่ที่จะเกิดขึ้นอีกส่วนหนึ่ง

 JASEffect ไม่เพียงแต่ทำให้ กสทช.เกิดอาการเสียศูนย์ที่ต้องตั้งตาเข้มงวดชนิดที่ยากจะมีบริษัทไหนยอมเข้าร่วมการประมูลด้วยในรอบต่อไปแล้ว ยังทำให้เกิดความปั่นป่วนไปทั่ววงการเลยทีเดียว เพราะ เงื่อนไข “รักษาผลประโยชน์แห่งชาติ” มากกว่าการ “รักษาประโยชน์ผู้บริโภคของกสทช. จะทำให้ ต้นทุนของธุรกิจโทรคมนาคมในคลื่น 4G มีต้นทุนที่แพงลิ่ว จนกระทั่งมีคำถามว่า ผลประกอบการในอนาคตของผู้ที่ได้รับใบอนุญาต 4G จะรุ่งเรืองต่อไปได้อย่างไรกัน

การที่ตลาดโทรคมนาคมไร้สายจากนี้ไปจะมีสภาพเป็นตลาดทดแทนมากกว่าตลาดใหม่สด ที่จะเติบโตเชิงคุณภาพมากกว่าปริมาณ ทำให้ต้นทุนใบอนุญาตที่แพงมากกว่าของผู้ประกอบการหรือโอเปอเรเตอร์ มีคำถามในเรื่องของการบริหารคุณภาพของผลิตภัณฑ์ในการสนองตอบผู้บริโภคมากกว่าปกติ

ข้อเท็จจริงของธุรกิจ 4G ในหลายประเทศโดยเฉพาะญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ ที่เริ่มเปิดให้บริการมาแล้ว 4 ปีเศษ พบว่า จนถึงล่าสุด มีผู้ใช้บริการดังกล่าวเพียงแค่ประมาณ 10% ของผู้ใช้ทั้งระบบ ในขณะที่คลื่น 3G  กลับมีส่วนแบ่งของตลาดใหญ่โตกว่ามาก และครองความเหนือกว่าทางรายได้ต่อไป ทำให้เกิดคำถามตามมาว่า ใบนุญาตที่แพงลิ่วอาจจะแพงที่สุดในโลกนั้น จะคุ้มค่าหรือไม่

ข้อเท็จจริงดังกล่าว เป็นปัจจัยที่ กสทช.อาจจะไม่ให้ความสำคัญ แต่ตัวอย่างกรณีที่พันธมิตรของJAS ในต่างประเทศ ถอยห่างเมื่อรับทราบต้นทุนของใบอนุญาตที่ได้มาจากชัยชนะในการประมูลคลื่น 900MHz เมื่อปลายปีก่อน และเป็นที่มาของการทิ้งใบอนุญาตดังที่เกิดขึ้น

ความพยายามที่ กสทช.จะรักษา “หน้า” ของตนเองด้วยการตั้งกรรมการขึ้นมาเพื่อสร้างเรื่องสอบสวนการกระทำของ JAS (ทั้งที่ควรรู้ดีแก่ใจ) โดยได้มีมติเรียกผู้บริหารแจส โมบายฯ มาชี้แจงต่อคณะทำงานในวันที่ 5 เม.ย.นี้. เวลา 15.00 น. ซึ่งได้ส่งคำถามไปให้แจส โมบายฯ รับทราบเพื่อเตรียมข้อมูลมาชี้แจงและเอกสารที่เกี่ยวข้องมาให้คณะทำงานตรวจสอบ จึงเป็น “การร่อนเมล็ดข้าวจากกองแกลบ” ธรรมดา ที่ไม่มีความหมายอะไรเลย

สิ่งที่กสทช.ควรกระทำมากที่สุด แต่ไม่ได้ทำเลย ได้แก่ การทบทวนนโยบายประมูลใบอนุญาตโทรคมนาคมในลักษณะ 2 หน้า “ที่เป็นไปไม่ได้”คือ ด้านหนึ่งรักษาประโยชน์สูงสุดของรัฐ ด้วยการเรียกร้องค่าประมูลแพงลิ่วระดับหัวแถวของโลก แล้วมากำหนดสิ่งที่ตรงกันข้ามคือ ทำให้ค่าบริการโทรคมนาคมถูกที่สุดเพื่อผู้บริโภค เป็นสิ่งที่ขัดแย้งในตัวเองและมีส่วนขัดขวางพัฒนาการของธุรกิจอย่างมีนัยสำคัญ

หาก กสทช.ไม่ทำการทบทวน กรณีแบบ JAS  Efffect ก็มีโอกาสเกิดขึ้นซ้ำอีกได้ไม่ยาก

แค่หากทำตรงกันข้าม อาจจะทำให้สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไป และทำให้ทุกอย่างง่ายดายมากยิ่งขึ้นไม่ต้องมีใครเป็นพระเอกหรือผู้ร้าย