พฤษภายอกอกทายท้าวิชามาร

ใบตองแห้ง

วันครบรอบ “พฤษภาทมิฬ” เวียนมาทีไร ต้องมีคนไม่น้อยอิหลักอิเหลื่อ ไม่รู้จะตอบคำถามลูกหลานอย่างไร อ้าว ไหนว่าพ่อแม่ปิ๊งกันใน “ม็อบมือถือ” สมัยไล่สุจินดา เรียกร้องนายกฯ มาจากเลือกตั้ง เล่าวีรกรรมให้ฟังตั้งแต่หัวเท่ากำปั้น ไหงวันนี้เป่านกหวีดปี๊ดๆ ชูนายกฯ ลุงตู่เป็นขวัญใจ แล้วยังจะเชียร์ให้รัฐธรรมนูญมีนายกฯ คนนอก 

แน่ละ คนเหล่านี้สามารถอธิบายได้ร้อยแปดพันเก้า ลุงตู่เป็นคนดียังไง ทักษิณชั่วเพียงไร ฯลฯ แต่สิ่งที่ไม่สามารถอธิบายได้คือเหตุผลและหลักการ 

ประชาธิปไตยไทยไม่เหมือนชาติใดในโลก เราเกิด 14 ตุลา 6 ตุลา พฤษภา 35 แล้วยังมีพฤษภา 53 มีรัฐประหารอีก 2 ครั้ง ทั้งที่เกาหลีใต้เกิดเหตุการณ์กวางจูภายหลัง แม้พ่ายแพ้ถูกปราบปราม ก็ย้อนมาเอาผิดผู้นำเผด็จการ หลังจากนั้นก็เดินหน้าสร้าง Korean Wave ให้คนไทยคลั่งไคล้ ฟิลิปปินส์ อินโด หลังโค่นมาร์กอส ซูฮาร์โต ก็ไม่เคยย้อนกลับไป แม้ฟิลิปปินส์ได้ประธานาธิบดีที่มีฉายา “ทรัมพ์แห่งเอเชีย” แต่ก็มาจากการเลือกตั้ง 

หรือเพราะประเทศไทยมีวัฒนธรรมอันดีงามเก่าแก่ยิ่งกว่าอเมริกา จึงไม่จำเป็นต้องมีประชาธิปไตย 

พฤษภา 35 มีความหมายให้น้อมรำลึกถึงวีรชน ในเจตนารมณ์ “ประชาธิปไตยเต็มใบ” หลังจากเรามีประชาธิปไตยช่วงสั้นๆ 2516-2519 แล้วเกิดการเข่นฆ่า รัฐประหารก่อตั้งรัฐบาลหอย ขวาจัดสุดโต่งคิดปิดกั้นเสรีภาพ 12 ปี แต่อยู่ได้ปีเดียวก็ถูกโค่นล้ม 

ประเทศไทยเข้าสู่ยุคครึ่งใบ เปิดพื้นที่ให้กลุ่มธุรกิจ คนชั้นกลาง แสดงบทบาทผ่านสถาบันสื่อ สถาบันวิชาการ ภาคประชาสังคม กระทั่งคนชั้นกลางเติบใหญ่ เบื่อหน่ายป๋าเปรม 8 ปี เข้าชื่อกันไล่ จนได้รัฐบาลน้าชาติ ที่ด้านหนึ่งก็มีที่ปรึกษาบ้านพิษณุโลกเสนอไอเดียใหม่ๆ เหนือรัฐราชการ แต่อีกด้านก็ล้นด้วยนักการเมืองระบบอุปถัมภ์ จนได้ฉายา Buffet Cabinet จึงถูกรัฐประหารตามสูตร “โกง” และบิดเบือนคดีล้มล้างสถาบัน 

ตอนแรกก็ไม่มีใครต้านหรอก มีแต่เสียงเชียร์ ยิ่งตั้งนายกฯ อานันท์ ตั้ง คตส.มา “ปราบโกง” ยิ่งแซ่ซ้องสรรเสริญ แต่พอกวาดต้อนนักการเมืองที่โดนตรวจสอบทรัพย์สินไปตั้งพรรคสามัคคีธรรม นี่สิ ชาวบ้านเอะใจ พอณรงค์ วงศ์วรรณ เป็นนายกฯ ไม่ได้ “สุไม่เอาให้เต้” “เสียสัตย์เพื่อชาติ” คนก็ลุกฮือก่อม็อบมือถือ ที่สมัยนี้คงเรียกว่าคนชั้นกลางระดับบนคนมั่งมี 

เพียงแต่ครั้งกระนั้น จุดยืนของคนชั้นกลางในเมืองยังสอดคล้องกับ “ประชาธิปไตยเต็มใบ” มุ่งหวังว่าประชาธิปไตยเลือกตั้งจะทำให้ตนเองมีพลังมีปากเสียงกว่าประชาธิปไตยครึ่งใบหรือระบอบทหาร คนชั้นกลางยังผลักดันจนเกิดรัฐธรรมนูญ 2540 ช่วงระหว่าง 2535-2544 จึงอยู่ในทฤษฎีสองนคราประชาธิปไตยคือคนชนบทเลือกรัฐบาล แต่คนกรุง (สื่อ นักวิชาการ ประชาสังคมต่างๆ) ล้มรัฐบาล 

หลังจากนั้นอธิบายได้ไม่ยาก คนชั้นกลางกลับพบว่าประชาธิปไตยเต็มใบทำให้ตนเองสูญเสียอำนาจ จึงต้องขัดขวางเลือกตั้ง 

ความขัดแย้งในสังคมไทยจะยังดำรงอยู่ต่อไปอีกนาน ยังมองไม่เห็นทางจบง่าย ท่ามกลางความสูญเสียทุกอย่าง ตั้งแต่โอกาสทางเศรษฐกิจ ไปถึงชีวิตคน อิสรภาพ ไม่นับเสียเพื่อนเสียคนรู้จัก 

แต่หนักที่สุดคือ “เสียหลัก” ที่ไม่สามารถอธิบายลูกหลานได้ ที่ต้องตะแบงกันไป สิทธิมนุษยชนคืออะไร กฎหมายคืออะไร ฯลฯ พูดให้ผิดเพี้ยนหมด ยังช่วยกันเอาเกียรติประวัติศักดิ์ศรีมาการันตี 

ประเทศที่ไม่มีหลัก ไม่เอาระบบ เอาตามกระแส เอาตามอำเภอใจ เดินไปข้างหน้าไม่ได้หรอก