กระแสที่เลี่ยงไม่พ้นพลวัต 2016

วิษณุ โชลิตกุล

 

23 ปีก่อน บริษัท ไทยเรทติ้ง แอนด์ อินฟอร์เมชั่นเซอร์วิส จากัด (ทริส) ซึ่งเป็นสถาบันจัดอันดับเครดิตแห่งแรกของไทย ถูกก่อตั้งขึ้นมาโดยกลุ่มคนหลายกลุ่ม ประกอบด้วยตัวแทนภาครัฐ (กระทรวงการคลังและธนาคารออมสิน) ภาคเอกชน (ธนาคารพาณิชย์ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย สถาบันการเงินที่ไม่ใช่ธนาคาร บริษัทจัดการกองทุน และบริษัทประกันชีวิต) และบริษัทต่างประเทศ (แมกกรอว์-ฮิลล์) ต่อมา เปลี่ยนชื่อใหม่เป็น ทริส คอร์ปอเรชั่น จากัด ในปี พ.ศ. 2550 หลังจากมีการก่อตั้งบริษัทลูกขึ้นมาเป็น บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด ด้วยทุนจดทะเบียน 50 ล้านบาท ในปี 2545

“ทริสเรทติ้ง” ถือเป็นบริษัทเรตติ้งท้องถิ่นรายเดียวที่เผชิญกับแรงเบียดขับไม่มากนักโดยมีคู่แข่งในประเทศสำคัญคือ ฟิทช์ เรทติ้งส์ (ประเทศไทย) จำกัด ที่มีธุรกิจหลัก คือ รับผิดชอบงานด้านจัดอันดับเครดิตเป็นหลัก ภายใต้การดำเนินงานของกลุ่มบุคลากรที่มีประสบการณ์ในการจัดอันดับเครดิต และวิเคราะห์ความน่าเชื่อถือของบริษัทต่างๆ และตราสารหนี้ทั้งที่เป็นสกุลเงินบาทและสกุลเงินตราต่างประเทศ

วันนี้ สถานการณ์ที่เปลี่ยนไปทำให้การปรับตัวครั้งสำคัญเกิดขึ้นนั่นคือ เปิดทางให้ บริษัท เอสแอนด์พี โกลบอล เรทติ้ง (S&P Global Ratings) สถาบันจัดอันดับความน่าเชื่อถือชั้นนำของโลก เข้ามาถือหุ้นร่วมทุนในสัดส่วนมากถึง 49%

จากแถลงการณ์ระบุ ด้วยถ้อยคำสวยหรูตามสูตรว่า การถือหุ้นในทริสเรทติ้งของ S&P Global Ratings จะเป็นการยกระดับและกระชับความสัมพันธ์ของทั้งสองบริษัทให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นและจะเป็นนิมิตหมายอันดีต่อตลาดทุนของประเทศที่มีขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองใน ASEAN และมีตลาดพันธบัตรที่ใหญ่ เป็นอันดับ 3 ในภูมิภาคอย่างประเทศไทย

หากมองข้ามถ้อยคำที่สวยหรูไปจะเห็นได้ถึงการปรับตัวเพื่อรองรับอนาคตที่มีความหมาย เพราะการอาศัยความช่ำชองของแบรนด์บริษัทท้องถิ่นไม่เพียงพอรับมือกับการแข่งขัน ต้องพึ่งพาแบรนด์ระดับโลกอย่าง S&P

“ทริส” มีข้ออ้างที่สมเหตุผลว่า ตนเองมีความสำคัญที่ S&P  ไม่กล้ามองข้าม และ มองเห็นศักยภาพของตลาดทุนไทยที่จะสามารถเติบโตได้อีกมากในอนาคต โดยทริสเองคาดหมายว่าจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการวิเคราะห์และศึกษาวิจัยตลาดไทยและตลาดอาเซียนให้แข็งแกร่งยิ่งขึ้นอีกด้วย

ความสัมพันธ์ของทริสเรทติ้งและ S&P Global Ratings เริ่มมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2536 ผ่านความช่วยเหลือทางวิชาการ

หากมองในทางบวก การร่วมทุนดังกล่าวคือการสร้างพลังผนึกที่ดีเพราะว่าแบรนด์ยิ่งใหญ่ระดับโลกของ สแตนดาร์ด แอนด์ พัวร์ หรือ S&P มีอิทธิพลทำให้ตลาดหุ้นและตลาดทุนทั่วโลกยอมรับมายาวนาน

ดังที่ทราบกันดี บริษัทจัดอันดับเครดิตเป็นธุรกิจพิเศษ ที่ทำหน้าที่ประเมินความน่าเชื่อถือตามเกณฑ์เศรษฐมิติที่พิสูจน์ได้ เพื่อประเมินความสามารถการชำระหนี้ของบริษัทเอกชน รัฐวิสาหกิจ และรัฐบาลของประเทศต่างๆ ก่อนที่จะมีการออกตราสารระดมทุนมาใช้ เพื่อให้เป็นข้อมูลอ้างอิงในการกำหนดราคาหรืออัตราดอกเบี้ยและผลตอบแทน

หนี้สาธารณะ เป็นหนี้ที่กำหนดว่ารัฐบาลแต่ละประเทศ จะมีความสามารถจ่ายคืนหนี้ให้กับเจ้าหนี้ที่ถือตราสารหนี้ของตนได้มากหรือน้อย ซึ่งบริษัทจัดอันดับจะต้องวางตัวเป็นกลางเคร่งครัด

ข้อสรุปทำนองคาดเดาล่วงหน้าถึงอนาคต 10 ปีข้างหน้าของสหรัฐฯในสายตาของ S&P นั้น น่าสนใจอย่างมาก ที่ระบุว่า ในปี ค.ศ. 2021 ระดับหนี้สาธารณะสุทธิของรัฐบาลสหรัฐฯ จะอยู่ที่ประมาณ 83% ของจีดีพี ดีกว่าปัจจุบัน ที่ระดับ 93% ของจีดีพี ค.ศ. 2021 แต่ความสำเร็จดังกล่าวจะเกิดขึ้นได้ ก็ต่อเมื่อก้าวข้าม 3 ปัจจัยที่เป็นปัญหาในปัจจุบันคือ ระดับหนี้สาธารณะที่ดำรงอยู่ในปัจจุบันจะลดลงได้อย่างไร การควบคุมสัดส่วนหนี้สาธารณะต่อจีดีพีไม่ให้เพิ่มขึ้น และความด้อยประสิทธิภาพของนักการเมืองในการสร้างวิสัยทัศน์ที่เป็นรูปธรรมในระยะปานกลาง

ข้อสุดท้ายนี่แหละที่โดนใจคนจำนวนมาก เพราะการบรรลุข้อตกลงในรัฐสภาในช่วงที่ผ่านมาล่าสุด สะท้อนได้ชัดเจนว่าผู้กำหนดนโยบายของสหรัฐฯทั้งในระดับรัฐสภาและฝ่ายบริหารไม่ได้บรรลุข้อตกลง เกี่ยวกับวิธีการรับมือกับความท้าทายงบประมาณระยะกลางและระยะยาวอย่างแท้จริง แต่เอาตัวรอดเฉพาะหน้าเป็นสำคัญ

พูดให้กระชับก็คือ S&P ถือว่า การต่อรองระหว่างนักการเมืองที่ผ่านมา เป็นเรื่องยากลำบากในการเชื่อมโยงช่องว่างระหว่างพรรคการเมือง จนกระทั่งนโยบายการคลังไม่สามารถก่อประโยชน์ต่อส่วนรวมได้เลย หากยังมีการประนีประนอมเพื่อรักษาหน้าระหว่างกันเอาไว้

การเพิ่มหรือลดอันดับเครดิตของ S&P ทำให้บรรดาบริษัทต่างๆ พากันหวาดผวากันอยู่ได้เรื่อยๆ และพยายามรักษากรอบในการสร้างความแข็งแกร่งให้กับบริษัทอย่างรอบคอบ ด้วยเกรงว่าหากมีการประเมินแต่ละครั้งเสร็จแล้ว จะส่งผลต่อมูลค่าของกิจการอย่างมีนัยสำคัญ

การร่วมทุนครั้งนี้น่าจะเป็นวิน-วินและมีความหมายลึกซึ้งต่อไป