พาราสาวะถี

อรชุน

เป็นไปตามนั้น ศาลรัฐธรรมนูญอ่านคำวินิจฉัย ให้ ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ พ้นจากความเป็นส.ส.กรณีการถือหุ้นบริษัท วี-ลัค มีเดีย จำกัด โดยให้มีผลตั้งแต่วันที่ 23 พฤษภาคม 2562 เมื่อสมาชิกภาพของผู้ถูกร้องสิ้นสุดลง ทำให้ส.ส.บัญชีรายชื่อว่างลง ประธานสภาผู้แทนราษฎรต้องประกาศให้ผู้มีลำดับถัดไปเลื่อนมาเหมือนเดิมแทนตำแหน่งที่ว่าง แต่ระหว่างมีธนาธรเป็นส.ส.กับคนอื่นของพรรคอนาคตใหม่เป็นส.ส.แทนนั้นความรู้สึกคงต่างกันลิบลับแน่นอน

อย่างไรก็ตาม ปฏิกิริยาหลังคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญ คงไม่ต้องบอกฝ่ายเชียร์ธนาธรก็มองไปอีกมุม ส่วนกองแช่งก็สะใจโดยเฉพาะฝ่ายที่แสดงตัวเป็นปฏิปักษ์กันอย่างชัดเจน ทั้งนี้ กรณีดังกล่าวยังไม่จบ เมื่อมีคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญเป็นบรรทัดฐานแล้ว ยังมีปมคดีอาญาที่กกต.กำลังพิจารณาอยู่ในเรื่องเดียวกัน ซึ่งปลายทางจะไปจบที่ศาลฎีกาแผนกคดีเลือกตั้ง ซึ่งตรงนั้นหากชี้ว่าผิดจะมีโทษจำคุก การยุบพรรคและการตัดสิทธิ์ทางการเมือง 20 ปีรออยู่

คงต้องดูกระบวนการพิจารณาของกกต.ว่าจะไปถึงตรงนั้นหรือไม่ แต่เมื่อคำวินิจฉัยออกมาเช่นนี้คงไม่มีเหตุให้เป็นอย่างอื่น เหมือนอย่างที่ เจษฎ์ โทณวณิก อดีตที่ปรึกษาคณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญให้ความเห็นไว้ ประเด็นนี้ต้องมีการดำเนินการทางกฎหมายทุกช่องทางเพื่อให้สิ้นสุดกระบวนความ ไม่น่าจะมีการประนีประนอมใด ๆ แต่ไม่ได้หมายความว่าปลายทางธนาธรจะถูกลงโทษทางอาญาและนำไปสู่การยุบพรรคอนาคตใหม่

โดยอดีตที่ปรึกษากรธ.ยังมองโลกในแง่ดีว่า สุดท้ายกระบวนการพิจารณาจะดูที่เจตนาของธนาธรว่า ตั้งใจที่จะกระทำผิดและเป็นผลทำให้การเลือกตั้งไม่สุจริตหรือไม่ หากไม่เป็นเช่นนั้นก็อาจจะไม่ถูกลงโทษทางอาญาและพรรคอนาคตใหม่อาจไม่ถูกยุบก็ได้ ช่างเป็นการมองโลกที่สวยงามแท้ เพราะคนโดยทั่วไปมองข้ามช็อตไปถึงว่า ส.ส.ของพรรคอนาคตใหม่ที่มีอยู่เวลานี้ หลังพรรคถูกยุบแล้วจะเป็นผึ้งแตกรังกันหรือไม่

อย่าลืมเป็นอันขาด จำนวน 80 เสียงของพรรคอนาคตใหม่นั้น มีความหมายและมีมูลค่ามหาศาล แม้ธนาธรจะประกาศชัดเจนว่า ถึงตัวเองถูกตัดสินให้พ้นสภาพความเป็นส.ส.แต่ยังคงจะเดินหน้าทำงานการเมืองต่อไป ด้วยการเขียนข้อความพร้อมลายเซ็นต์บนสติ๊กเกอร์บนบานประตูห้องรับรองส.ส.ของพรรค ชั้น 3 ว่า “อนาคตใหม่คือผู้คนและการเดินทาง” ความหมายของผู้คนในที่นี้คือผู้คนที่ร่วมอุดมการณ์ ร่วมกันคิดและช่วยกันทำในบริบทการเมืองปกติหรือการเมืองบนท้องถนน

ทั้งนี้ หากพิจารณาจากคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญอย่างละเอียดแล้ว จะเห็นแนวทางของการเดินต่อตามกฎหมายอื่นที่จะเอาผิดธนาธรและพรรคอนาคตใหม่ได้ โดยเฉพาะความมีอยู่และการเป็นสื่อของบริษัท วี-ลัค มีเดีย ซึ่งน่าสนใจต่อไปคือแล้วคดีถือหุ้นสื่อของส.ส.อื่นที่ยังอยู่ในกระบวนการพิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ ผลจะออกมาในทิศทางเดียวกันหรือไม่ แต่ให้พึงจำไว้อย่างหนึ่งว่าจะถือเป็นบรรทัดฐานไม่ได้ เพราะจะมีคำอธิบายต่อมาว่า ต่างกรรมต่างวาระ

ขณะเดียวกัน ฟังคำให้สัมภาษณ์ของธนาธรหลังเสร็จสิ้นการฟังคำวินิจฉัยของศาลรัฐธรรมนูญแล้ว ไม่แน่ใจว่า จะมีคดีความเรื่องการหมิ่นศาลตามมาหรือไม่ โดยเฉพาะการชี้ว่าศาลให้ความสำคัญกับข้อสันนิษฐานมากกว่าข้อเท็จจริง นอกจากนั้น การอ่านคำวินิจฉัยก็ไม่มีการบอกมติขององค์คณะตุลาการศาลรัฐธรรมนูญเหมือนคดีอื่น ๆ ที่ผ่านมา แน่นอนว่า ฝ่ายศาลรัฐธรรมนูญคงมอนิเตอร์และใช้ดุลยพินิจต่อว่าเข้าข่ายก้าวล่วง พาดพิงทำให้เสียหายหรือไม่

จะว่าไปไม่ได้มีเพียงคนทั่วไปเท่านั้นที่มองว่าเรื่องนี้ไม่ได้เหนือความคาดหมาย เพราะอดีตที่ปรึกษากรธ.อย่างเจษฎ์เองก็มองเช่นนั้น และยังมองต่อไปด้วยว่าจากคำวินิจฉัยจะเข้าเงื่อนไขที่จะเชื่อมไปสู่การที่กกต.จะดำเนินการยื่นร้องต่อศาลฎีกาแผนกคดีเลือกตั้งเอาผิดคดีอาญาและยุบพรรคต่อไปได้ ที่ต้องขีดเส้นใต้ต่อประเด็นของนักการเมืองถือหุ้นสื่อ คงเป็นเรื่องที่ว่าเจตนาของผู้ร่างรัฐธรรมนูญต้องการที่จะเอาผิดเฉพาะคนที่เป็นเจ้าของหรือถือหุ้นสื่อเท่านั้นเองหรือ

ถ้าเป็นเช่นนั้นก็ถือเป็นเจตนาที่คับแคบและเปิดช่องโหว่รูเบ้อเริ่มเพื่อให้พวกหัวหมอเลี่ยงบาลี เนื่องจากในทางนิตินัยคนเหล่านั้นไม่ได้ถือหุ้นสื่อเอง แต่คนใกล้ชิดไม่ว่าจะสามีหรือภรรยาแม้ไม่จดทะเบียนสมรส เป็นเจ้าของสื่อ โดยที่ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดไปเป็นนักการเมือง เล่นการเมือง มีบทบาทอย่างสำคัญในฝ่ายบริหาร คำถามที่ตามมาคือ สื่อที่อยู่ในมือของผัวหรือเมียนั้น จะวางตัวเป็นกลาง นำเสนอข่าวอย่างตรงไปตรงมาอย่างนั้นหรือ

นี่คือความหละหลวมของการเขียนกฎหมายในข้อนี้ ความจริงน่าจะครอบคลุมเอาผิดด้วย จนทำให้บางส่วนมองไปถึงว่า ขณะที่ร่างกฎหมายกันอยู่นั้น อาจจะบังเอิญว่าคนที่เป็นหัวขบวนในการร่างก็มีสถานะเป็นที่ปรึกษาคนสำคัญของสื่อแห่งหนึ่งเหมือนกัน และรู้เส้นสนกลในของเจ้าของสื่อคนดังว่าเช่นเดียวกัน มองกันไปถึงปลายทางในเวลานั้นด้วยว่า คนใกล้ชิดของเจ้าของสื่อดังว่าจะกระโจนเข้าสู่สนามการเมืองด้วย หน้าตาของกฎหมายว่าด้วยการถือหุ้นสื่อจึงออกมาในลักษณะนี้

ส่วนปุจฉาตัวโตว่าในอนาคตอันใกล้หากพรรคอนาคตใหม่ถูกยุบแล้ว ธนาธรก็ประกาศชัดว่าจะเดินหน้าทำงานการเมืองต่อไป แล้วจะเดินกันในทิศทางใด ต้องอย่าลืมว่า จุดตั้งต้นของพรรคอนาคตใหม่นั้น เป็นการรวบรวมบุคคลจากทุกวงการ โดยเฉพาะนักเคลื่อนไหวทางการเมือง ดังนั้น หากพรรคถูกยุบก็น่าจะปรับเปลี่ยนรูปแบบในการเคลื่อนไหวได้ง่าย การไม่มีเสียงในสภาอาจทำให้ขาดพลังในการตรวจสอบฝ่ายกุมอำนาจ แต่การขับเคลื่อนภาคประชาชนน่าจะเข้มข้นขึ้น

จนกระทั่งมีการมองกันไว้ก่อนหน้าว่า บางทีอนาคตใหม่อาจจะอยากให้พรรคตัวเองถูกยุบเสียด้วยซ้ำไป เพื่อที่จะได้ไปเคลื่อนไหวกันบนท้องถนน จากการต่อสู้ตามครรลองของระบบรัฐสภา เปลี่ยนไปเป็นการท้าทายฝ่ายกุมอำนาจในฐานะภาคประชาชน แน่นอนว่า ฝ่ายมีอำนาจก็จะงัดกฎหมายสารพัดมาเล่นงาน ฝ่ายการเมืองของขบวนการสืบทอดอำนาจก็จะทำหน้าที่ดิสเครดิตกันรายวัน แต่นั่นจะเป็นบทพิสูจน์บรรทัดฐานของฝ่ายบังคับใช้กฎหมายว่าจะมีการเลือกปฏิบัติหรือไม่ ทิศทางเช่นนี้น่าติดตามเป็นอย่างยิ่ง