คำสาปของโอดิสซัส

เส้นทางของการลงทุนในตลาดหุ้นไทยนั้น ดูไปอย่างถ่องแท้แล้ว เข้าข่ายการลงทุนแบบอดทนเสมือนหนึ่งการเดินทางไกลของวีรชนของกรีกโบราณเรื่องโอดิสซีย์ ซึ่งมีเนื้อหาหลักว่าด้วยการเดินทางกลับบ้านของโอดิสซัส ตัวละครสำคัญในนวนิยายเชิงกวีเรื่องแรกของโลก ประพันธ์ขึ้นมาจากจินตนาการของ โฮเมอร์ กวีตาบอดของยุคสมัย

การเดินทางกลับบ้านของโอดิสซัสนั้น ถือเป็นเรื่องต่อจากกวีนิพนธ์เรื่องที่ใหญ่กว่า และก่อนหน้า เรื่อง Iliad ว่าด้วยเรื่องของวีรชนที่ชื่อ อาคิลลีส  และพลพรรคกองทัพกรีกที่ไปล้อมเมืองทรอยเพื่อแย่งชิงตัวนางเฮเลนกลับคืน หลังจากนางถูกลักพาตัวจากสามีเทเลมาคัส แห่งสปาร์ตาเพราะ “สวยที่สุดในสามโลก” จากการที่ปารีส เลือกให้เทพีอะโฟรไดท์สวยงามกว่าอะเธเน่ และอีกคนหนึ่ง

โอดิสซัส ถูกลงโทษในข้อหา “ปากพาจน” ต้องดิ้นรนหาทางกลับบ้านหลายระลอกเพื่อจะมาพบว่าเมียรักกำลังถูกกดดันจากเจ้าหื่นแห่งนครรัฐกรีกอ้างถึงเหตุผลให้เพเนโลพีต้องแต่งงานใหม่ แล้วยังต้องระเหเร่ร่อนต่อไปอีกตลอดชีวิตหลังจากการแก้แค้นให้กับเพเนโลพี ที่เอเธนส์แล้ว พร้อมกับคำถามปลายเปิดที่เกิดขึ้นจากชะตากรรมหรือทางเลือกที่เลือกแล้วของเขากันแน่

คำถามดังกล่าวเป็นคำถามใหญ่ ที่ยากจะตอบ เฉกเช่นเดียวกับมิยาโมโตะ มูซาชิ ที่ต้องลงเอยด้วยการดวลดาบที่หาดทรายอันลือลั่นของเกาะปลายช่องแคบชิโมโนเซกิ กับครูดาบซาซากิ โคอิจิโระ อย่างนั้นหรือนางอัปสร คาลิปโซ่ที่กักขังโอดิสซัสด้วยพลังอำนาจของมายาแห่งกามราคะที่ล้นเหลือได้แค่ปีที่ 10 เท่านั้นจริง ๆ หรือเป็นแค่ทางเลือกของนางเองภายในกรอบเวลาที่ซุสและอะเธเน่ พ่อลูกเทพและเทพี กำหนดเอาไว้แล้วในฐานะของ “การแทรกแซงจากสรวงสวรรค์”

ถ้าหากคำถามดังกล่าวนี้ใช้กับราคาหุ้นก็ คงต้องย้อนกลับไปถามว่า ทำไมราคาหุ้นที่ผลประกอบการดีเด่นอย่างหุ้นธนาคารพาณิชย์ถึงราคาต่ำกว่าบุ๊กแวลู ยาวนาน ขณะที่หุ้นอย่าง เครือปตท,ที่มีราคาต่ำกว่าพอ ๆ กัน

เมื่อไม่สามารถลาออกจากพันธกิจตามชะตากรรมของตนเองกลางคันได้ เฉกเช่นการลาออกจากบริษัทที่สามารถให้ลูกจ้างลาออกจะด้วยเหตุต้องการงานใหม่ หรือเงินได้ที่มากขึ้น หรือไม่ก็บริษัททำการปลดออกภายใต้คำพูดอ้างอิงสวยหรูเรื่องการลดต้นทุนหรือเพื่อปรับโครงสร้างการทำงานให้กระชับและมีประสิทธิภาพ

เส้นทางของโอดิสซัสที่เดินย่างเท้าไปนี้ ไม่ได้เปลี่ยวเหงา ของคืนข้างแรมที่มีดาวดวงต่าง ๆ ในระบบจักรวาลเคลื่อนไหวและเคลื่อนที่มาคล้ายสิ่งที่มีชีวิตยามราตรีที่มีดาวเต็มฟ้าปราศจากมายาของดวงตะวัน อาจจะทำให้ มุมมองของการเล่นราคาหุ้น คงจะต้องปรับเปลี่ยนมุมมองกันบ้าง

ความเดียวดายแต่ไม่เหงานี้ เทียบไม่ได้เลยกับเส้นทางของซามู/ในหนังญี่ปุ่น และเส้นทางของมือปืนในภาพยนตร์ตะวันตกที่เสนอภาพที่ไร้ผู้คนจะเข้าใจถึงเส้นทางชีวิตและการตัดสินใจที่บางครั้งก็ยากเย็นที่จะสงบราบคาบ เพราะมีจำนวนคนตายและบาดเจ็บเกี่ยวข้องอยู่ด้วย หลังจากการกระทำที่คาบเส้นระหว่างความเคารพต่อข้อกฎหมายและความดิบเถื่อนของการดิ้นรนเอาตัวรอดจากความรุนแรงที่เกิดขึ้น

ท่าทีและธรรมเนียมปฏิบัติเกี่ยวกับ “การต้อนรับในเรือนชาน” สมัยกรีกโบราณ การต้อนรับหรือเซเนียตามที่พวกเขาเรียกนั้นไม่ได้เป็นเพียงความเอื้อเฟื้อ แต่เป็นความจำเป็นทางศาสนา เมื่อผู้คนจากนอกเมืองเข้ามาหา ผู้คนในสมัยกรีกโบราณก็พิจารณาถึงความเป็นไปได้ที่พวกเขากำลังพูดคุยกับเทพผู้ทรงพลังที่ปลอมตัวมา

ความเอื้อเฟื้อ ถือได้ว่าเป็นความจำเป็นทางศาสนา เมื่อผู้คนจากนอกเมืองเข้ามาหา ผู้คนในสมัยกรีกโบราณก็พิจารณาถึงความเป็นไปได้ที่พวกเขากำลังพูดคุยกับเทพผู้ทรงพลังที่ปลอมตัวมา

การมีอัธยาศัยไมตรีและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่จึงเป็นธรรมเนียมทางศาสนา ซึ่งประเพณีดังกล่าวไม่มีให้เห็นอีกต่อไปในสังคมทุนนิยมสุดขั้วในปัจจุบัน รวมถึงการต้อนรับ

โอดิสซัส เป็นแขกรับเชิญอย่างต่อเนื่องขณะที่เขาท่องไปในทะเลเมดิเตอร์เรเนียนเพื่อพยายามหาทางกลับบ้านเกิดเมืองนอนที่จากไปยาวนานกว่า 10 ปี ชะตากรรมคือผลลัพธ์สุดท้ายหรือชะตากรรมที่มนุษย์ทุกคนต้องเผชิญ และการแทรกแซงแม้พลังอย่างเทพเจ้าโพไซดอน

บรรยากาศบนเส้นทางกลับบ้านอันระหกระเหินของโอดิสซัส ทำให้คำถามเรื่องเจตจำนงและของชะตากรรม และชะตาถูกสำรวจเป็นอย่างมากจนยากจะปฏิเสธได้ ว่า ชะตากรรมและความระทมทุกข์ นั้นได้ถูกกำหนดตายตัวหรือเป็นแค่สิ่งความเป็นไปได้แปรผันทุก ๆ เรื่อง

แนวคิดเรื่องโชคชะตาไม่ได้ปฏิเสธเจตจำนงเสรี  การเดินทางไปสู่ชะตากรรมยังคงขึ้นอยู่กับการควบคุมของมนุษย์และสวรรค์  ยังมีคำถามจนถึงทุกวันนี้ ไม่ว่าจะเป็นสวรรค์ที่ตายตัวหรือไม่

เช่นว่าโอกาสในการซื้อหุ้นมีอยู่เสมอ แต่ไม่มีการันตีว่า ทุกคำสั่งซื้อนั้นจะกำไรตายตัวเสมอไป

ถ้ามองจากมุมของคำสาปของโอดิสซัส การซื้อแล้วถือหุ้นไว้ ย่อมเกิดจากการตัดสินใจของมนุษย์และชะตากรรมร่วมกันเสมอ

ถ้ากำไรก็ต้องไม่โอ่อวดว่าเป็นฝีมือล้วน ๆ แล้วถ้าขาดทุน ก็อย่าก่นด่าตนเองฝ่ายเดียว