ข้อเสนอแก้ปัญหา Naked Short

ปัจจุบันตลาดหลักทรัพย์ฯ กำหนดให้ลูกค้าบางประเภทไม่ต้องวางหลักประกันในการซื้อขายหุ้น และสามารถที่จะขายหุ้นได้โดยไม่ต้องฝากหุ้นกับบริษัทหลักทรัพย์ก่อน “ลูกค้าที่ใช้โปรแกรมเทรด” จัดอยู่ในกลุ่มนี้.. โดยวิธีการส่งมอบหุ้นที่มีการซื้อขายกันแต่ละวัน ปัจจุบันใช้วิธีหักกลบจำนวนหุ้นที่มีซื้อขาย (Offset) ในแต่ละบล. โดยถ้าสุทธิเป็นขายก็ส่งมอบหุ้นเข้าสำนักหักบัญชี แต่ถ้าเป็นซื้อก็รับหุ้นไป

นั่นจึงง่ายต่อการทำ Naked Short (ขายหุ้นโดยไม่มีหุ้น ไม่ว่าจากการซื้อหรือการยืม และการส่งคำสั่งไม่ใส่เครื่องหมาย S หน้าคำสั่ง เพื่อแสดงให้รู้ว่าเป็นคำสั่งขายที่มาจากการยืมหุ้น รวมทั้งสามารถขายได้ทุกช่วงเสนอซื้อ จึงไม่มีข้อจำกัดในการส่งคำสั่งขายเสมือนมีหุ้นอยู่แล้ว เพราะกรณีขายหุ้นที่มีการยืมตามกฎตลาดหลักทรัพย์ฯ นอกจากต้องใส่เครื่องหมาย S หน้าคำสั่งแล้ว ยังต้องขายได้ไม่ต่ำกว่าราคาซื้อขายที่เกิดขึ้นราคาสุดท้าย)

ดังนั้น ลูกค้าต่างชาติที่อ้างว่าฝากหุ้นไว้กับคัสโตเดียน เมื่อใช้การส่งมอบหุ้นที่ทำการซื้อขายแต่ละวันแบบหักกลบจำนวนสามารถที่จะทำ Naked Short ได้โดยง่าย เพียงแค่ซื้อคืนในวันให้พอดีกับที่ขาย เมื่อตลาดหลักทรัพย์ฯ ทำการตรวจสอบ ทางคัสโตเดียนก็แค่ทำการรับรองให้ว่าลูกค้ามีหุ้นฝากไว้กับคัสโตเดียนนั้น ๆ โดยไม่ต้องแสดงหลักฐานอะไรเพิ่มเติม หรือถ้าเป็นกรณีที่มีส่วนต่างต้องส่งมอบ ก็อาจใช้วิธีการยืมหุ้นจากคัสโตเดียนมาส่งมอบ โดยที่ตอนขายไม่ได้ขายแบบการยืมหุ้นที่มีเงื่อนไขในการต้องส่งคำสั่งขายตามกฎของตลาดหลักทรัพย์ฯ และลูกค้าสถาบันต่างชาติสามารถจะส่งมอบหุ้นได้ถึงเวลาเที่ยงของวันที่ 2 หลังวันที่มีการขาย (T+2) ในขณะที่ลูกค้าทั่วไปที่บางบล.อนุญาตให้ขายหุ้นได้ก่อนนำหุ้นมาฝากทีหลัง จะต้องส่งมอบหุ้นภายในเที่ยงของวันรุ่งขึ้นที่มีการขาย (T+1)

วิธีการไม่ต้องฝากหุ้นที่บล.ก่อนขาย และการชำระบัญชีการซื้อขายและส่งมอบหุ้นแบบนี้ สร้างความได้เปรียบให้แก่นักลงทุนต่างประเทศทั้งในรูปแบบสถาบันที่เป็นคัสโตเดียน หรือผู้เก็บรักษาหุ้นของลูกค้าภายใต้ไว้เอง ในลักษณะการเป็นบัญชีรวมและไม่ต้องเปิดเผยว่าลูกค้าภายใต้บัญชีรวมมีใครบ้าง

ดังนั้น นักลงทุนต่างประเทศที่เป็นนิติบุคคล กองทุนส่วนบุคคล (หรือเฮดจ์ฟันด์) ซึ่งอ้างว่ามีคัสโตเดียนดูแลเก็บรักษาหุ้นและตัวคัสโตเดียนเอง ไม่ต้องแสดงว่าใครที่ครอบครองหุ้นจริง ๆ กับศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ นั่นจึงมีข้อเสนอว่า…

1)ให้ลูกค้าทุกรายต้องฝากหุ้นกับบล.ก่อนขาย ไม่มีข้อยกเว้นสำหรับลูกค้าประเภทใด ข้อเสนอนี้บล.ต่างชาติไม่ยินยอมที่จะทำ อ้างว่าไม่ใช่วีธีปฏิบัติทั่วไปในตลาดหลักทรัพย์อื่น ๆ ในโลก ทั้งที่มีบางบล. เช่น บล.คิงส์ฟอร์ด ให้ลูกค้าทุกราย ทุกประเภท ต้องฝากหุ้นไว้กับบริษัทก่อนขาย ซึ่งเป็นการป้องปรามการทำ naked short ได้อย่างสมบูรณ์ที่สุด

2)เสนอให้ในการเป็นนายทะเบียนหุ้นของศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ ให้เป็นแบบแยกรายลูกค้าที่มีหุ้น ปัจจุบัน บล.A หรือ คัสโตเดียน B ที่ถูกบันทึกเป็นผู้ดูแลหุ้นที่ศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ ในลักษณะบัญชีรวม การบันทึกจำนวนหุ้นแต่ละหุ้นที่แต่ละบล.หรือคัสโตเดียนมีอยู่ จะบันทึกรวมจากหุ้นของลูกค้าที่ตนเองมีทุกราย เป็นยอดเดียวว่า บล.หรือคัสโตเดียนนั้น ๆ มียอดรวมหุ้นแต่ละตัวเป็นเท่าไหร่ แต่ถ้าทำในลักษณะแยกย่อยบัญชีผู้ถือครอง

ทางศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ก็จะได้เห็นลึกลงไปอีกระดับชั้นว่า บล.A หรือ คัสโตเดียน B ที่มีหุ้นต่าง ๆ นั้น จริง ๆ แล้วเป็นลูกค้ารายใดที่เป็นผู้ครอบครองที่แท้จริง ภายใต้บัญชีรวมนั้น ๆ ของบล.หรือคัสโตเดียนนั้น ๆ ดังนั้นการตรวจสอบว่าการขายหุ้นใด ๆ เป็นการขายแบบ naked short หรือไม่ ทางศูนย์รับฝากหลักทรัพย์ก็จะมีข้อมูลทั้งหมด ตรวจสอบได้ง่าย (ถ้าจะตรวจ) เท่าที่ทราบ ปัจจุบันมี 2-3 บล.ที่ใช้ระบบนี้ และทางศูนย์รับฝากหลักทรัพย์เคยเสนอให้บล.ใช้ แต่บล.หลายแห่งไม่ต้องการพัฒนาระบบ จึงไม่ใช้ การให้แตกรายการลงไปในรายลูกค้าที่ถือครองหุ้น อาจจะไม่สามารถป้องกันการทำ naked short ได้ แต่จะง่ายต่อการตรวจสอบของตลาดหลักทรัพย์ฯ แต่ถึงแม้ไม่แตกรายการ ถ้าจะตรวจจริงก็ตรวจได้อยู่แล้ว แต่ยากกว่าการแสดงการถือครองหุ้นด้วยวิธีนี้

3)เสนอให้ในกรณีบล.หรือคัสโตเดียนไม่ต้องการปรับปรุงระบบแสดงรายการถือครองหุ้นลงไปในระดับรายลูกค้ากับศูนย์รับฝาก ก็ให้บล.ที่รับคำสั่งซื้อขายหุ้นจากลูกค้า มีการชำระบัญชีในการซื้อขายหุ้นด้วยการแยกรายการระหว่างลูกค้าของบล.ที่มีหุ้นฝากไว้กับบล. รวมถึงลูกค้าที่มีการยืมหุ้นจากการยืมหุ้นในบล. แยกรายการชำระบัญชีไว้เป็นหนึ่งรายการ

โดยกรณีนี้ให้ใช้การหักกลบจำนวนหุ้นที่ซื้อและขายได้ แต่สำหรับลูกค้าที่ไม่ได้มีการฝากหุ้นหรือมีการยืมหุ้นผ่านบล.ก่อนขาย ให้ต้องชำระบัญชีในการซื้อขายหุ้น ณ สิ้นวัน เป็นแบบไม่มีการหักกลบ ลูกค้าต้องส่งมอบหุ้นที่ตั้งต้นด้วยการขายโดยไม่มีการฝากหุ้นหรือยืมหุ้นกับบล.ก่อนขายทั้งจำนวน เสมือนกรณีลูกค้ารายนั้นมีผลการซื้อขายเป็นการขายสุทธิในหุ้นตัวใดตัวหนึ่งที่ต้องส่งมอบหุ้น ส่วนการซื้อขายหุ้นนั้น ๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างวัน ยังให้สามารถทำการหักกลบจำนวนหุ้นที่ซื้อขายได้ตามปกติ

4)เปิดให้มีการทำ Naked Short ได้โดยต้องซื้อคืนก่อนตลาดหลักทรัพย์ฯ ปิดทำการในแต่ละวัน แก่นักลงทุนทุกประเภท ขอย้ำให้ทำได้ในลูกค้าทุกราย เพื่อให้ไม่เกิดความได้เปรียบเสียบเปรียบในการลงทุน เพราะปัจจุบันมีลูกค้าบางประเภทเท่านั้นที่มีช่องโหว่ให้สามารถทำ Naked Short ได้ แต่ลูกค้าทั่วไปไม่มีช่องโหว่ให้ทำได้ โดยอาจกำหนดสัดส่วนของหุ้นที่ให้สามารถทำ Naked Short ได้ในแต่ละวันตาม free float ของหุ้นนั้น ๆ และกรณีที่ไม่สามารถซื้อหุ้นคืนในวันได้ ให้มีบทลงโทษจากตลาดหลักทรัพย์ฯ

และนี่คืออีกข้อเสนอในการแก้ปัญหา Naked Short ส่วนก.ล.ต.และตลท.หรือบล.ต่าง ๆ จะเห็นด้วยหรือเห็นต่างอย่างไร ก็สุดจะบังคับเข็นใจกันได้ เพราะสุดท้ายแต่ละฝ่ายต่างมีผลประโยชน์กับเรื่องนี้แตกต่างกันไป..!!??