ชาวเกาะล้าน ผนึก สช. ร่าง “ธรรมนูญเกาะล้าน” ยกระดับชุมชน

นายสรศักดิ์ ทองบงเพชร เลขานุการ ชุมชนตำบลเกาะล้าน เมืองพัทยา อ.บางละมุง จ.ชลบุรี เปิดเผยว่า กลุ่มภาคีเครือข่ายต่างๆ ในพื้นที่ตำบลเกาะล้าน ได้ร่วมกับ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ หรือ (สช.) เตรียมจัดประชุมเชิงปฏิบัติการพัฒนากลไกและขับเคลื่อนสุขภาวะแบบมีส่วนร่วมในวันที่ 30 พ.ย.65 ซึ่งจะเป็นการระดมความคิดเห็นจากประธานชุมชนร่วมกันร่าง “ธรรมนูญเกาะล้าน” ของภาคสังคม เพื่อจัดการกับปัญหาในพื้นที่พร้อมทั้งยังเป็นการร่วมกันกำหนดกติกาในพื้นที่แบบมีส่วนร่วมของชุมชนเกาะล้านเป็นครั้งแรก ด้วยการใช้เครื่องมือธรรมนูญสุขภาพระดับพื้นที่

โดยสาเหตุที่ชาวชุมชนเกาะล้านร่วมกันคิดข้อเสนอเตรียมจัดทำธรรมนูญเกาะล้าน ทั้งนี้เพื่อแก้ปัญหาให้กับชุมชนเพราะในพื้นที่ยังไม่มีหน่วยงานภาครัฐเข้ามารับผิดชอบอย่างเป็นทางการในการจัดระเบียบด้านต่างๆ จึงทำให้ทุกปัญหาที่มีผลกระทบต่อสุขภาวะ ความเป็นอยู่ และคนเกาะล้านต้องพึ่งพาอาศัยกันเอง

ขณะเดียวกัน พื้นที่เกาะล้านยังเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองพัทยา ซึ่งมีนักท่องเที่ยวจากทั่วโลกเดินทางมาจำนวนมาก จึงเกิดการประกอบธุรกิจท่องเที่ยวขึ้นมาทั้ง โรงแรม รวมถึงกิจกรรมการท่องเที่ยวต่างๆ มากขึ้นเรื่อยทำให้เกิดการละเมิดสิทธิชุมชน มีการใช้พื้นที่สาธารณะอย่างไม่เป็นระเบียบ มีการปล่อยน้ำเสียลงสู่ทะเล ซึ่งส่งผลกระทบต่อชุมชนอย่างมาก

อย่างไรก็ตามการจะนำกฎหมายมาบังคับใช้ในพื้นที่เกาะล้าน ก็อาจส่งผลกระทบกับผู้คนทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นชาวชุมชน หรือกลุ่มภาคธุรกิจการท่องเที่ยว ดังนั้นจึงมองว่าธรรมนูญสุขภาพพื้นที่ จะสามารถเข้ามาเป็นเครื่องมือในการทำให้ทุกภาคส่วนในพื้นที่เกาะล้าน ทั้งภาครัฐ หน่วยงานท้องถิ่น ภาคเอกชน และประชาชน จะได้เข้ามาร่วมกันสะท้อนปัญหา เสนอความคิดเห็น และนำไปสู่การแสวงหาทางออกร่วมกัน

 “เราคาดหวังให้ชุมชนเกาะล้าน มีธรรมนูญเกาะล้าน ขึ้นมาเพื่อให้เป็นกติการ่วมกันในการอยู่อาศัย การประกอบธุรกิจ รวมไปถึงนักท่องเที่ยวเอง ที่ได้รู้ถึงกฎระเบียบในการมาเที่ยวว่าต้องปฏิบัติตัวอย่างไร เพื่อให้เกาะล้านเป็นเมืองที่อยู่อาศัยได้อย่างมีคุณภาพชีวิตที่ดี ขณะเดียวกันก็ยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีคุณภาพ ซึ่งจะทำให้เกาะล้านมีความยั่งยืนในอนาคต” นายสรศักดิ์ กล่าว

ด้านนายปรเมศวร์ งามพิเชษฐ์ นายก เมืองพัทยา กล่าวว่า จากการร่วมพูดคุยกับผู้นำชุมชนและภาคประชาชนพื้นที่ตำบลเกาะล้าน เบื้องต้นพบว่ามีข้อเสนอเพื่อแลกเปลี่ยน 4 ด้าน ได้แก่

1. ขอให้งดการใช้น้ำยาทำความสะอาดที่มีสารเคมีที่เป็นอันตราย เนื่องจากมีการปล่อยลงสู่ทะเลทำให้ทำลายระบบนิเวศน์
2. กติกาการใช้พื้นที่สาธารณะร่วมกัน เช่น บริเวณท่าเรือรับ-ส่งนักท่องเที่ยว รวมถึงสถานที่จอดรถ
3. การควบคุมยานพาหนะในพื้นที่ เพื่อความปลอดภัยของประชาชนและนักท่องเที่ยว
4. การอยู่ร่วมกันระหว่างชุมชน และสถานประกอบการท่องเที่ยว

ทั้งนี้ ข้อเสนอจากภาคประชาชนที่ได้มีการนำเสนอไว้เบื้องต้น จะถูกนำไปพูดคุยแลกเปลี่ยนอีกครั้งร่วมกับกลุ่มผู้ประกอบการธุรกิจท่องเที่ยวเกาะล้าน ในวันที่ 30 พ.ย.65 โดยหลังจากได้ข้อสรุป ก็จะมีการยกร่างธรรมนูญเกาะล้านขึ้นพร้อมกับประกาศใช้เพื่อเป็นกติการ่วมกันของชาวชุมชนเกาะล้าน กลุ่มธุรกิจการท่องเที่ยว และนักท่องเที่ยว ภายในปี 66

ในส่วนของธรรมนูญเกาะล้าน นอกจากจะเป็นกระบวนการแสวงหาแนวทางการแก้ไขปัญหาในพื้นที่อย่างมีส่วนร่วม ระหว่างภาครัฐ ท้องถิ่น ภาควิชาการ ภาคประชาสังคม และเอกชน ที่จะเข้ามาทำงานในลักษณะของหุ้นส่วนทางสังคมร่วมกันแล้ว ยังถือเป็นการร่วมกันพัฒนาข้อเสนอเพื่อหาทางเลือกที่เหมาะสมสำหรับการแก้ไขปัญหาในพื้นที่ สอดคล้องความต้องการของทุกฝ่าย ภายใต้การมีส่วนร่วมที่ครอบคลุม

นพ.ปรีดา แต้อารักษ์ รองเลขาธิการ สำนักคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) กล่าวว่า การที่ประชาชนเกาะล้าน เมืองพัทยา ได้ร่วมกันเสนอแนวทางการพัฒนาและแก้ไขปัญหาในพื้นที่ โดยการใช้ธรรมนูญสุขภาพ เป็นเครื่องมือในการสร้างกติการ่วมกันของทุกภาคส่วน จะเป็นการสร้างการรับรู้ และกระตุ้นให้ภาคประชาชนเกิดการมีส่วนร่วม และเข้ามาเสนอแนวทางร่วมกันกับหน่วยงานภาครัฐ ท้องถิ่น และภาคเอกชนในการขับเคลื่อนการพัฒนาพื้นที่ ที่สอดรับกับสุขภาวะและความต้องการของผู้คน

สำหรับบทบาทของ สช.จะเข้าไปช่วยส่งเสริม สนับสนุน ในเรื่องของกระบวนการทางวิชาการ และประสานความร่วมมือกับภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ชุมชนได้ใช้กระบวนการมีส่วนร่วมเพื่อแก้ไขปัญหาได้อย่างครอบคลุมมากที่สุด ไม่ให้เกิดปัญหาความขัดแย้งตามมา และทำให้การร่างธรรมนูญเกาะล้านฉบับนี้เขียนขึ้นมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ นำไปสู่ผลลัพธ์ตามเป้าหมายของกระบวนการที่ควรจะเป็น ซึ่งพื้นที่เกาะล้าน มีความแตกต่างจากชุมชนอื่นๆ ที่มีการประกาศใช้ธรรมนูญสุขภาพ ด้วยเป็นพื้นที่เศรษฐกิจการท่องเที่ยว มีผู้คนที่หลากหลายเข้าสู่พื้นที่ ทั้งไทย และต่างชาติ  ถือเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างการเริ่มต้นสำหรับพื้นที่เศรษฐกิจ ให้กับพื้นที่อื่นๆ ทั่วประเทศ ที่ชุมชนกับธุรกิจการท่องเที่ยว เข้ามาแสวงหาทางออกเพื่ออยู่ร่วมกันได้อย่างยั่งยืน โดยผู้นำท้องถิ่น หรือผู้นำชุมชน ได้ใช้ธรรมนูญสุขภาพเป็นเครื่องมือสำหรับการแก้ไขปัญหาให้กับพื้นที่ของตนเอง

“การใช้ธรรมนูญพื้นที่ เพื่อแก้ปัญหาความขัดแย้งในชุมชนหรือคนหมู่มาก จะมีประโยชน์อย่างมากในการใช้งานเพื่อเป็นเครื่องมือออกจากปัญหานั้นด้วยกัน แต่ที่สำคัญคือ ชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้จากการเห็นความทุกข์ร่วมกัน ร่วมกันเสนอแนวทาง หาทางออก ขณะที่ภาคีเครือข่ายส่วนอื่นๆ ก็ต้องเข้ามามีส่วนร่วม เพื่อให้เกิดการเขียนกติกาต่างๆ หรือข้อบัญญัติ ข้อบังคับในพื้นที่ในการอยู่ร่วมกันทุกภาคส่วน เป็นข้อตกลงที่สำคัญในชุมชน ซึ่งชุมชนเองก็จะทำหน้าที่ดูแลรักษาข้อตกลงนี้ไว้อย่างดีที่สุด” นพ.ปรีดา กล่าวทิ้งท้าย