โบรกแนะ 4 แนวทาง แก้ปมปัญหา “naked short”

แหล่งข่าวจากบริษัทหลักทรัพย์ เปิดเผยกับข่าวหุ้นธุรกิจออนไลน์ว่า ปัจจุบันตลาดหลักทรัพย์ให้ลูกค้าบางประเภทที่ไม่ต้องวางหลักประกันในการซื้อขายหุ้นและสามารถที่จะขายหุ้นได้โดยไม่ต้องฝากหุ้นกับ บริษัทหลักทรัพย์ก่อน ซึ่งปัจจุบันลูกค้าที่ใช้โปรแกรมเทรดจะอยู่ในกลุ่มนี้ โดยที่วิธี Settlement หุ้นในปัจจุบันใช้วิธี net หักกลบจำนวนหุ้นที่ซื้อขาย (offset)

โดยถ้า net เป็นขายก็ส่งมอบหุ้นเข้าศูนย์รับฝาก ถ้า net เป็นซื้อก็รับหุ้นไป จึงทำให้ง่ายต่อการทำ naked short (ขายหุ้นโดยไม่มีหุ้น ไม่ว่าจากการซื้อหรือการยืม และการส่งคำสั่งไม่ใส่เครื่องหมาย S หน้าคำสั่ง เพื่อแสดงให้รู้ว่าเป็นคำสั่งขายที่มาจากการยืมหุ้น รวมทั้งสามารถขายได้ทุกช่วง BID เสมือนมีหุ้นอยู่แล้ว เพราะในกรณีขายหุ้นที่มีการยืมนอกจากต้องใส่เครื่องหมาย S หน้าคำสั่งแล้วยังต้องขายได้ไม่ต่ำกว่าราคาซื้อขายที่เกิดขึ้นราคาสุดท้าย)

ด้านลูกค้าต่างชาติที่อ้างว่าฝากหุ้นไว้กับ custodian เมื่อมีกรณีการ settlement แบบหักกลบจำนวน ก็สามารถที่จะทำ naked short ได้โดยง่าย เพียงแค่ซื้อคืนในวันให้พอดีกับที่ขาย เมื่อตลาดหลักทรัพย์ทำการตรวจสอบ ทาง custodian ก็มักจะรับรองให้ว่าลูกค้ามีหุ้นอยู่จริง โดยไม่ต้องแสดงหลักฐานอะไรเพิ่มเติม หรือถ้าเป็นกรณีที่มีส่วนต่างต้องส่งมอบ ก็อาจใช้วิธีการยืมหุ้น offshore (ยืมกันนอกประเทศ)มาส่งมอบ โดยที่ตอนขายไม่ได้ขายแบบ SBL และสามารถจะส่งมอบหุ้นได้ถึงเวลาเที่ยงของวันที่ T+2 ในขณะที่ลูกค้าทั่วไปที่บาง บริษัทหลักทรัพย์อนุญาตให้ขายหุ้นได้ก่อนนำหุ้นมาฝาก จะต้องส่งมอบหุ้นก่อนเที่ยงของวันที่ T+1

โดยวิธีการไม่ต้องฝากหุ้นที่บริษัทหลักทรัพย์ ก่อนขายและ Settlement แบบนี้ สร้างความได้เปรียบให้แก่นักลงทุนต่างประเทศทั้งในรูปสถาบันที่เป็น custodian เก็บรักษาหุ้นของลูกค้าภายใต้ไว้เอง ในลักษณะการเป็น omnibus และไม่เปิดเผย end client หรือนักลงทุนต่างประเทศที่เป็น Individual ในรูปกองทุนส่วนบุคคลหรือ Hedge Fund ซึ่งอ้างว่าใช้ custodian ในการดูแลเก็บรักษาหุ้น และตัว custodian เอง ไม่ว่า จะเป็น HSBC CITIBANK ฯลฯ ก็ไม่ได้แสดง end client ที่ครอบครองหุ้นจริงๆกับ TSD

ดังนั้นจึงมีข้อเสนอแนะดังนี้

1.ให้ลูกค้าทุกรายต้องฝากหุ้นกับ บริษัทหลักทรัพย์ก่อนขาย ไม่มีข้อยกเว้นสำหรับลูกค้าประเภทใด

2.เสนอให้ในการเป็นนายทะเบียนหุ้นของ TSD ให้เป็นแบบ segregation คือ บริษัทหลักทรัพย์ A หรือ custodian B ที่ถูกบันทึกเป็นผู้ดูแลหุ้นที่ TSD ในลักษณะ omnibus การบันทึกจำนวนหุ้นแต่ละหุ้นที่แต่ละ บริษัทหลักทรัพย์หรือ custodian มีอยู่ ก็จะบันทึกรวมจากหุ้นของลูกค้าที่ตนเองมีทุกราย เป็นยอดเดียวว่า บริษัทหลักทรัพย์หรือ custodian นั้นๆ มียอดรวมหุ้นแต่ละตัวเป็นเท่าไหร่ แต่ถ้าทำในลักษณะแยกย่อยบัญชีผู้ถือครอง ทาง TSD ก็จะได้เห็นลึกลงไปอีกระดับชั้นว่า บริษัทหลักทรัพย์A หรือ custodian B ที่มีหุ้นต่างๆนั้น จริงๆแล้วเป็นลูกค้ารายใด ภายใต้ umbrella ของ บริษัทหลักทรัพย์หรือ custodian นั้นๆ ดังนั้นการ ตรวจสอบว่า การขายหุ้นใดๆ เป็นการขายแบบ naked short หรือไม่ ทาง TDS ก็จะมีข้อมูลทั้งหมด ตรวจสอบได้ง่าย (ถ้าจะตรวจ) เท่าที่ทราบปัจจุบันมี 2-3 บริษัทหลักทรัพย์ ที่ใช้ระบบนี้ รูปแบบนี้  TSD เคยให้ บริษัทหลักทรัพย์เลือกว่า จะเป็นแบบ omnibus หรือ segregation  บริษัทหลักทรัพย์และ Custodian เลือกแบบ omnibus เพราะง่าย ไม่ต้องพัฒนาระบบเพิ่ม

3.เสนอให้ในกรณีที่ บริษัทหลักทรัพย์หรือ custodian ต้องการแสดงการถือครองหุ้นในรูป omnibus ไม่ต้องการปรับปรุงระบบก็ให้บริษัทหลักทรัพย์ที่รับคำสั่งซื้อขายหุ้นจากลูกค้ามีการ settlement แยกระหว่างลูกค้าของบริษัทหลักทรัพย์ที่มีหุ้นฝากไว้กับ บริษัทหลักทรัพย์และ ลูกค้าที่มีการยืมหุ้นจากการทำ SBL ในบริษัทหลักทรัพย์ กรณีนี้ให้การ settlement โดยใช้การหักกลบระหว่างจำนวนซื้อและจำนวนขาย แต่สำหรับลูกค้าที่ไม่ได้มีการฝากหุ้นหรือยืมหุ้นผ่าน บริษัทหลักทรัพย์ก่อนขายให้มีการ settlement แบบไม่มีการหักกลบ ลูกค้าต้องส่งมอบหุ้นที่ตั้งต้นด้วยการขายโดยไม่มีการฝากหุ้นหรือยืมหุ้นก่อนขายทั้งจำนวน เสมือนกรณีที่ลูกค้ารายนั้นมีผลการซื้อขายเป็น net ขายหุ้นตัวใดตัวหนึ่ง ที่ต้องส่งมอบหุ้นที่ offset แล้ว net เป็นขาย ส่วนการซื้อขายหุ้นนั้นๆที่พันกันระหว่างวันยังให้สามารถทำการ offset ได้ตามปกติ

4.เปิดให้มีการทำ naked short แบบ intraday แก่นักลงทุนทุกประเภท โดยกำหนด % จำนวนของหุ้นที่ให้สามารถทำ naked short ได้ในแต่ละวันตาม free float ของหุ้นนั้นๆ