ช่วยเหลือผู้ประกอบการ

ศูนย์วิเคราะห์เศรษฐกิจ ทีทีบี (TTB analytics) ประเมินผลกระทบการระบาดของโรคโควิด-19 ต่อภาคการท่องเที่ยวในช่วงที่ผ่านมา พร้อมทำการวิเคราะห์แนวโน้มท่องเที่ยวไทย หลังคลายล็อกดาวน์ให้คนไทยเที่ยวได้ และข้อเสนอแนะต่อผู้ประกอบการท่องเที่ยวและภาครัฐ เพื่อพลิกฟื้นการท่องเที่ยวให้เติบโตอย่างยั่งยืน โดยระบุว่า จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 นับตั้งแต่ไตรมาสที่ 2-3/64 เป็นต้นมา ทำให้ภาครัฐประกาศล็อกดาวน์ประเทศ ซึ่งแม้ว่าจะเป็นการล็อกดาวน์เพียงบางส่วน แต่ก็ส่งผลต่อภาคการท่องเที่ยวซึ่งมีบทบาทต่อเศรษฐกิจไทยถึง 20% ของจีดีพีอย่างมาก อย่างไรก็ดี ภาคการท่องเที่ยวเริ่มมีความหวังกลับมาฟื้นตัวอีกครั้ง จากการที่ภาครัฐประกาศโรดแมปฟื้นฟูการท่องเที่ยวไทยในเดือน ต.ค.นี้ พร้อมเปิด 2 โครงการ ได้แก่ "เราเที่ยวด้วยกัน เฟส 3" และ "ทัวร์เที่ยวไทย" โดยมุ่งหวังว่าจะสามารถช่วยพลิกฟื้นการท่องเที่ยวไทยโค้งสุดท้ายของปีนี้ได้ ทั้งนี้นับตั้งแต่การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 จนถึงปัจจุบัน ส่งผลกระทบต่อภาคการท่องเที่ยวอย่างมาก โดยสถานการณ์การท่องเที่ยวไทยปี 62 ซึ่งเป็นปีที่ยังไม่มีการแพร่ระบาด รายได้จากการท่องเที่ยวไทยรวมอยู่ที่ 2.73 ล้านล้านบาท หลังจากนั้นเป็นต้นมาเริ่มมีการแพร่ระบาดเกิดขึ้น ทำให้รายได้การท่องเที่ยวไทยในปี 63 ลดลงเหลือ 0.79 ล้านล้านบาท หรือหดตัวมากถึง 71% เมื่อเทียบกับปี 62 และยังได้รับผลกระทบต่อเนื่อง โดยในช่วง 8 เดือนแรกของปี 64 (ม.ค.-ส.ค.) รายได้จากการท่องเที่ยวอยู่ที่ 0.14 ล้านล้านบาท หรือหดตัวลง 92% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 62 ซึ่งเมื่อรวมผลกระทบนับตั้งแต่มีการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ในช่วง 20 เดือน (ม.ค.63-ส.ค.64) เทียบกับระดับรายได้ปกติปี 62 พบว่ารายได้จากการท่องเที่ยวไทย ลดลงไปแล้วกว่า 3.55 ล้านล้านบาท หรือลดลงมากถึง 79% โดยส่วนใหญ่เป็นรายได้จากนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ ลดลง 2.38 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน 67% ส่วนที่เหลือเป็นรายได้จากนักท่องเที่ยวคนไทย ลดลง 1.17 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วน 33% ทั้งนี้จากการศึกษาผลกระทบการระบาดของโรคโควิด-19 ต่อภาคการท่องเที่ยวไทย พบว่ารายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติลดลงอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจากได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ทำให้ประเทศไทยจำกัดการเข้ามาของนักท่องเที่ยวต่างชาติและแต่ละประเทศต่างก็ไม่อนุญาตให้พลเมืองของตนเองออกนอกประเทศ เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดในวงกว้าง ในขณะที่นักท่องเที่ยวคนไทย แม้ลดลงไปบ้างแต่ก็ไม่ได้หายไปเลย หากไม่มีการแพร่ระบาดอย่างมากจนถึงขั้นที่ภาครัฐประกาศล็อกดาวน์ คนไทยก็ยังออกมาท่องเที่ยวกันอยู่ อย่างไรก็ดี เมื่อพิจารณาธุรกิจที่ได้รับผลกระทบ โดยประเมินจากโครงสร้างรายได้นักท่องเที่ยวต่างชาติและคนไทยพบว่า ธุรกิจที่ได้รับผลกระทบมาก ได้แก่ โรงแรมและที่พัก (ลดลง 8.8 แสนล้านบาท), ร้านอาหารและเครื่องดื่ม (ลดลง 7.7 แสนล้านบาท), ร้านขายของที่ระลึก (ลดลง 7.0 แสนล้านบาท), สถานบันเทิง (ลดลง 4.7 แสนล้านบาท), บริการรับส่งนักท่องเที่ยว (ลดลง 3.4 แสนล้านบาท), ธุรกิจนำเที่ยวและมัคคุเทศก์ (ลดลง 2.7 แสนล้านบาท) และบริการอื่น ๆ (ลดลง 1.2 แสนล้านบาท) ตามลำดับ สำหรับจังหวัดท่องเที่ยวหลักที่ได้รับผลกระทบสูงสุด โดยรายได้ลดลงมากกว่า 80% ได้แก่ กรุงเทพฯ, ภูเก็ต, ชลบุรี, กระบี่, สุราษฎร์ธานี และพังงา ซึ่งรายได้จากการท่องเที่ยวลดลงรวมกันกว่า 2.81 ล้านล้านบาท หรือคิดเป็น 79% ของรายได้ที่หายไปทั้งหมด 3.55 ล้านล้านบาท โดยรายได้ส่วนใหญ่ที่หายไป มาจากนักท่องเที่ยวต่างชาติเป็นหลัก สำหรับจังหวัดอื่น ๆ ที่มีการพึ่งพิงนักท่องเที่ยวต่างชาติไม่มากนักพบว่ารายได้ลดลง 64% เนื่องจากในช่วงที่มีการระบาดน้อยและภาครัฐผ่อนคลายการล็อกดาวน์ลง ทำให้คนไทยสามารถเที่ยวในพื้นที่ดังกล่าวได้บ้าง ทั้งนี้ จากการที่ภาครัฐเดินหน้าเปิดประเทศตามแผนที่วางไว้ในเดือนต.ค. 64 ในเบื้องต้นคือ การคลายล็อกดาวน์ให้คนไทย สามารถท่องเที่ยวได้ เพื่อมุ่งหวังว่าจะสามารถช่วยพลิกฟื้นการท่องเที่ยวไทยในไตรมาสสุดท้ายของปีนี้ พร้อมเปิด 2 โครงการกระตุ้นการท่องเที่ยว ได้แก่ "เราเที่ยวด้วยกัน เฟส 3" และ "ทัวร์เที่ยวไทย" ซึ่งจะเปิดให้ประชาชนลงทะเบียนใช้สิทธิ์จองโรงแรมที่พักได้ตั้งแต่วันที่ 8 ต.ค. 64 - 23 ม.ค. 65 และเริ่มเข้าพักได้วันที่ 15 ต.ค. - 31 ม.ค. 65 ส่วนการเปิดประเทศนำร่องให้ต่างชาติเข้ามาเที่ยวไทยตามรอย 4 จังหวัด ได้แก่ ภูเก็ต, สุราษฎร์ธานี (เกาะสมุย เกาะพะงัน เกาะเต่า), พังงา (เขาหลัก เกาะยาว) และกระบี่ (เกาะพีพี เกาะไหง ไร่เลย์ คลองม่วง ทับแขก) โดยได้ดำเนินการไปแล้วตั้งแต่เดือนก.ค. 64 หลังจากนี้ภาครัฐจะทยอยเปิดจังหวัดนำร่องท่องเที่ยวต่อเนื่องอีก 10 จังหวัดในเดือนพ.ย. 64 และเปิดเพิ่มอีก 20 จังหวัดในเดือนธ.ค. 64 และในเดือนม.ค. 65 จะเปิดเพิ่มอีก 13 จังหวัด เพื่อช่วยสนับสนุนการท่องเที่ยวไทยให้ดีขึ้นได้ นอกจากนี้ ศูนย์วิเคราะห์เศรษฐกิจ ทีทีบี ยังประเมินว่า การคลายล็อกดาวน์จะส่งผลทำให้รายได้จากการท่องเที่ยวกลับมาได้บ้าง โดยกลุ่มนักท่องเที่ยวไทยจะเริ่มทยอยฟื้นตัวกลับมาก่อน เนื่องจากในช่วงไตรมาสสุดท้ายของปีเป็นช่วงไฮซีซั่น ประกอบกับการกระตุ้นการท่องเที่ยวของภาครัฐจะทำให้คนไทยกลับมาท่องเที่ยวได้บ้าง ส่วนกลุ่มนักท่องเที่ยวต่างชาติคาดว่าการฟื้นตัวยังถูกจำกัด เนื่องจากการเปิดประเทศถูกเลื่อนออกไปเป็นเดือนพ.ย. ซึ่งการเดินทางของนักท่องเที่ยวต่างชาติต้องวางแผนล่วงหน้าก่อนเข้ามาท่องเที่ยว ทำให้คาดว่านักท่องเที่ยวต่างชาติจะเข้ามาได้เร็วที่สุดคือ ต้นเดือน ธ.ค. ทำให้ภาพรวมปี 64 จะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติรวมเพียง 1 แสนคนเท่านั้น จากปีก่อนที่มีนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามา 6.7 ล้านคน ดังนั้น ทำให้คาดว่าปี 64 รายได้จากการท่องเที่ยวจากคนไทยและต่างชาติรวมกันจะอยู่ที่ 3.5 แสนล้านบาท โดยอัตราเข้าพักโรงแรมคาดว่าเฉลี่ยอยู่ที่ 14.8% สำหรับแนวโน้มปี 65 คาดว่ารายได้นักท่องเที่ยวโดยรวมจะเพิ่มขึ้นเป็น 6 แสนล้านบาท และอัตราการเข้าพักโรงแรมเฉลี่ยอยู่ที่ 23.8% ภายใต้สมมติฐานไม่มีการล็อกดาวน์อีก แต่มีมาตรการการป้องกันการติดเชื้อแบบครอบจักรวาล (Universal Prevention) เช่น เว้นระยะห่างจากคนอื่นอย่างน้อย 1-2 เมตร ในทุกสถานที่ สวมหน้ากากอนามัยและทับด้วยหน้ากากผ้าตลอดเวลา ล้างมือบ่อยๆ ทำความสะอาดและฆ่าเชื้อโรคบนพื้นผิวที่สัมผัสเป็นประจำ เป็นต้น ด้านนักท่องเที่ยวไทยจะเป็นกลุ่มที่ฟื้นต่อเนื่องจากไตรมาสสุดท้ายของปี 64 ทำให้อัตราการเข้าพักโรงแรมของนักท่องเที่ยวไทยในปี 65 เฉลี่ยอยู่ที่ 19.8% ดีขึ้นจากปี 64 โดยเฉลี่ย 14.1% ทำให้คาดว่ารายจากนักท่องเที่ยวไทยอยู่ที่ 4.6 แสนล้านบาท โดยนักท่องเที่ยวต่างชาติจะทยอยฟื้นกลับมา ส่วนใหญ่มาจากลุ่มนักท่องเที่ยวยุโรป และสหรัฐอเมริกาเป็นหลัก เนื่องจากประชากรมีการฉีดวัคซีนครบโดสและเริ่มเปิดประเทศทั้งขาเข้าและขาออก จึงคาดว่าปี 65 จะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามาเที่ยวในไทยจำนวน 3 ล้านคน ทำให้อัตราการเข้าพักที่มาจากนักท่องเที่ยวต่างชาติปี 65 เฉลี่ยอยู่ที่ 3.9% จากปี 64 เฉลี่ยอยู่ที่ 0.7% เท่านั้น และคาดว่ารายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติอยู่ที่ 1.4 แสนล้านบาท สำหรับพื้นที่จังหวัดท่องเที่ยวสำคัญที่จะฟื้นตัวก่อนจะเป็นกลุ่มที่พึ่งนักท่องเที่ยวไทยเป็นหลัก ได้แก่ ระยอง ประจวบคีรีขันธ์ และเชียงใหม่ โดยอัตราการเข้าพักโรงแรมปี 65 จะทยอยกลับมาอยู่ระหว่าง 32.7-43.3% เทียบกับศักยภาพอัตราการเข้าพักโรงแรมที่เคยทำได้ในปี 62 อยู่ระหว่าง 66-74% ส่วนพื้นที่จังหวัดท่องเที่ยวสำคัญที่พึ่งพิงรายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติเป็นหลัก ได้แก่ พังงา, ภูเก็ต, สุราษฎร์ธานี, ชลบุรี, กระบี่, กรุงเทพฯ และสงขลา โดยคาดว่าอัตราการเข้าพักโรงแรมในปี 65 จะค่อนข้างต่ำอยู่ระหว่าง 11.3-27.2% เทียบกับศักยภาพอัตราการเข้าพักโรงแรมที่เคยทำได้ในปี 62 อยู่ระหว่าง 66-83% ถือว่าเป็นกลุ่มที่ได้รับผลกระทบอย่างต่อเนื่อง เพราะเน้นกลุ่มต่างชาติเป็นหลัก ทั้งนี้ ศูนย์วิเคราะห์เศรษฐกิจ ทีทีบี ยังระบุว่า ผู้ประกอบการควรหันมาดึงนักท่องเที่ยวไทยให้มากขึ้น ในระหว่างที่รอให้มีการผ่อนปรนนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามา นอกจากนี้ จำเป็นต้องปฏิบัติตามแนวทางการเข้าใช้บริการตามมาตรการปลอดภัย (Covid Free Setting) เพื่อลดความเสี่ยงในการแพร่ระบาด และให้เปิดกิจการได้อย่างปลอดภัย ได้แก่ 1. ทำความสะอาดทันทีทั้งก่อนและหลังการให้บริการ โดยทำความสะอาดทุกพื้นที่ทุกๆ 1-2 ชั่วโมง 2. นำพนักงานทั้งหมดเข้าฉีดวัคซีน และจัดหา Antigen Test Kit (ATK) เพื่อตรวจให้พนักงานทุก 7 วัน 3. จัดทำระบบการเข้ารับบริการ และจัดพื้นที่เข้าใช้บริการไม่ให้หนาแน่นจนเกินไป และ 4. คัดกรองผู้เข้าใช้บริการโดยต้องผ่านการฉีดวัคซีนครบโดส หรือเป็นผู้ที่เคยมีประวัติการติดเชื้อมาแล้ว 1-3 เดือน และรักษาหายแล้ว มาตรการดังกล่าวจะช่วยทำให้เกิดความปลอดภัยจากการติดเชื้อในสถานประกอบการ และสร้างความเชื่อมั่นให้กับลูกค้าได้ อย่างไรก็ตาม ภาครัฐควรสนับสนุนและช่วยเหลือผู้ประกอบการท่องเที่ยวที่อยู่ในพื้นที่ที่พึ่งพิงรายได้จากนักท่องเที่ยวต่างชาติ เนื่องจากเป็นกลุ่มเปราะบางที่ต้องเข้าไปช่วยเหลือ พยุง และหาทางออกให้ ทั้งด้านการอำนวยความสะดวกในการหารายได้ของผู้ประกอบการ เช่น พิจารณาผ่อนปรนให้พื้นที่ที่มีการระบาดไม่มากให้ประชาชนสามารถท่องเที่ยวได้ และการขยายพื้นที่ท่องเที่ยวสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติด้วยความระมัดระวัง เช่นเดียวกับกรณีโครงการภูเก็ตแซนด์บ๊อกซ์ รวมถึงพิจารณาช่วยเหลือด้านการเงิน ได้แก่ พิจารณาการเสริมสภาพคล่องสำหรับผู้ประกอบการในพื้นที่ยังพอดำเนินกิจการได้ การพักชำระหนี้ หรือการให้ผู้ประกอบการที่ได้รับผลกระทบจนไม่สามารถดำเนินกิจการได้ เข้าร่วมโครงการพักทรัพย์พักหนี้กับธนาคารพาณิชย์ เพื่อรอวันที่ผู้ประกอบการกลับมาทำธุรกิจได้ดังเดิม เมื่อการแพร่ระบาดบรรเทาลง