BRICS Plus

มีคำถาม ไทยมีโอกาสกับการเป็นสมาชิกความร่วมมือระหว่างประเทศกับกลุ่มไหนมากที่สุด? คำตอบไม่ได้อยู่ที่ใครเลยนอกจากรัฐบาลไทยเอง เพราะอะไรน่ะหรือ ก็มีคำตอบตามมาว่า สถานการณ์ของประเทศไทยในเวทีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศยามนี้ ไทยมีทางเลือกมากมายที่จะหาเพื่อนเข้ามาเป็นพันธมิตร ด้วยเหตุที่ว่าสถานะทางภูมิรัฐศาสตร์และการวางตัวที่ผ่านมาของรัฐไทยที่พร้อมจะเป็นมิตรกับทุกประเทศโดยไม่เลือกข้าง เพียงแต่ที่ผ่านมาไทยเลือกเป็นพันธมิตรกับสหรัฐฯ ซึ่งเป็นมหาอำนาจเดียวของโลกหลังจากสิ้นสุดสงครามเย็น สถานการณ์ของโลกยามนี้และอนาคตอันใกล้ที่สหรัฐฯ มีแนวโน้มอ่อนแอทางเศรษฐกิจและการขาดดุลทางการค้าจนต้องแสดงท่าทีเป็นอันธพาลในเวทีระหว่างประเทศอย่างน่าเอือมระอา ทำให้เกิดการรวมตัวต่อต้านอำนาจนำของสหรัฐฯ ขึ้นมา กลุ่ม BRICS ซึ่งมีแกนนำประกอบด้วยชาติมหาอำนาจแถวสองอย่าง บราชิล รัสเซีย อินเดีย จีน และแอฟริกาใต้ ที่รวมกลุ่มกันเพื่อต่อรองกับสหรัฐอเมริกา ถือกำเนิดขึ้นมาแต่ก็ยังไม่สามารถสร้างอำนาจต่อรองได้เทียบเท่าพันธมิตรของสหรัฐฯ เดิมได้เพราะยังมีจุดเปราะบางที่ประเทศสมาชิกในกลุ่มยังไม่มีทิศทางที่ชัดเจนในเรื่องอุดมการณ์ทางการเมือง ทำให้กลุ่มนี้ยังรวมตัวกันแบบหลวม ๆ และข้อเสนอให้ใช้เงินสกุลแทนดอลลาร์ของสหรัฐฯ ยังไม่บรรลุเป้าหมายมีเพียงความร่วมมือทางการเงินในการตั้งกองทุนช่วยเหลือสมาชิก ที่ผ่านมากลุ่มนี้เคยเกือบสร้างผลสะเทือนในการดึงเอาซาอุดีอาระเบียเข้ามาเป็นสมาชิกเพียงแต่ไม่ประสบความสำเร็จเพราะซาอุดีอาระเบียถอนตัวไปเสียก่อน หลังกลุ่มรับอิหร่านเข้ามาเป็นสมาชิกและเรียกชื่อกลุ่มเสียใหม่ว่าเป็น BRICS PLUS การที่ไทยเสนอตัวเข้าเป็นสมาชิกของกลุ่มนี้น่าจะได้รับการต้อนรับอย่างดี เพราะว่าไม่มีเงื่อนไขใด ๆ ที่ต้องห้ามสำหรับประเทศไทยที่จะต้องปรับปรุงเงื่อนไขทางการเมืองภายในประเทศซึ่งเรื่องนี้น่าจะทำให้กลุ่มชนชั้นอภิสิทธิ์ในสังคมไทยไม่ต้องปรับตัวอะไรเลย เพียงแต่เรื่องนี้น่าจะทำให้สหรัฐอเมริกาไม่ชื่นชอบกับการก้าวกระโดดไปสร้างพันธมิตรใหม่กับจีนและรัสเซีย จุดนี้จึงเป็นจุดเปราะบางของความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับสหรัฐฯ ซึ่งอาจนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่เสื่อมทรามลง จุดเปราะบางที่ว่านี้น่าจะทำให้เกิดอุปสรรคขัดขวาง ไม่ให้ไทยก้าวข้ามเส้นที่อาจนำไปสู่การแตกหักกับสหรัฐฯ การเข้าเป็นสมาชิก BRICS ของไทยอาจจะดูง่าย แต่ความเป็นจริงอาจจะไม่ง่ายเพราะความเกรงใจที่รัฐไทยเคยมีต่อสหรัฐฯ ในฐานะ “รัฐภายใต้อิทธิพล” ที่ดำเนินมายาวนานหลายทศวรรษ ยกเว้นจะมีปาฏิหาริย์เกิดขึ้นซึ่งยังคาดเดาไม่ได้ วิษณุ โชลิตกุล